Tematyka dziedziczenia spadku po zmarłym członku rodziny często powtarza się w pytaniach czytelników, warto więc ponownie wyjaśnić najistotniejsze kwestie z tym związane.
Spadkodawca może powołać do dziedziczenia osoby, którym chce zapisać cały swój majątek. Mogą to być osoby obce, dalsza lub bliższa rodzina, powinowaci, a nawet instytucje.
Ustnie lub pisemnie
W tym celu na wypadek śmierci spadkodawca sporządza testament. Forma testamentu może być różna. Spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że go napisze w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą. Testament może być też spisany w formie aktu notarialnego. Ponadto spadkodawca może ustnie oświadczyć swoją ostatnią wolę w obecności dwóch świadków i wobec przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego. Z tej czynności sporządza się protokół, który musi być podpisany i opatrzony datą przez spadkodawcę.
Istnieją także testamenty szczególne. Testament ustny, polegający na złożeniu oświadczenia przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków, jest ważny, gdy istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy i zachowanie zwykłej formy jest niemożliwe lub utrudnione.
Testament podróżny polega na tym, że spadkodawca przebywający na polskim statku powietrznym lub morskim oświadcza swoją ostatnią wolę w obecności dowódcy statku oraz w obecności dwóch świadków. Ponadto istnieją także testamenty wojskowe, które określają odrębne przepisy.
Najpierw małżonek
Jeżeli spadkodawca nie sporządzi testamentu, wówczas majątek po nim dziedziczą najbliżsi, zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego.
W pierwszej kolejności powołany jest do spadku małżonek zmarłego i jego dzieci. Dziedziczą oni w równych częściach. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza od jednej czwartej całości spadku.
Dla dzieci po kawałku
Najczęściej małżonkowie nie mają rozdzielności majątkowej i dlatego na przykład mieszkanie w połowie jest własnością małżonka, który pozostaje przy życiu, i dodatkowo z części spadkodawcy (zmarłego małżonka) dziedziczy jedną czwartą część tego mieszkania. W sumie więc pozostaje mu trzy czwarte mieszkania. Pozostała część podlega podziałowi pomiędzy dzieci.
Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. W dalszej kolejności powołani do spadku są rodzice i rodzeństwo zmarłego.
Po śmierci spadkodawcy, w celu korzystania z majątku po zmarłym, osoby zainteresowane muszą złożyć w sądzie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku.
Kto jest kim?
Spadkodawcą jest osoba, po której śmierci osoby bliskie dziedziczą majątek.
Spadkobiercą jest osoba powołana do dziedziczenia po zmarłym spadkodawcy.