Słowniczek pojęć etycznych: Realistyczna koncepcja dobra (2)

Dobro wg św. To­masza ukazuje określony sposób bytowania (modus essendi) rzeczy. Rzecz bowiem jest czymś, co jest zawsze w relacji do czegoś i od czegoś innego. Chodzi tu o „odniesienie tego, co niezależne jest od tego, do czego się to odnosi, ale nie na odwrót, ponieważ sama relacja jest pewną zależnością, jak widać na przykładzie wiedzy i jej przedmiotu albo zmysłu i tego, co postrzegane zmysłowo” („De bono”, w: „De veritate”).

Dobro wskazuje zarazem na sposób istnienia bytów, który ma moc doskonalenia i sam się doskonali. Dobro może przy tym doskonalić coś drugiego „nie tylko ze względu na rację gatunku, ale także ze względu na istnienie, które ma w naturze rzeczy. W ten sposób doskonali dobro. Dobro bowiem znajdu­je się w rzeczach [...]. O ile zaś jeden byt pod względem swojego istnienia doskonali i zachowuje drugi, ma on charakter celu w stosunku do tego, co jest przez niego doskonalone [...]. Tak więc dobrem w znaczeniu pierwotnym i zasadniczym zwie się byt doskonalący coś drugiego na sposób celu. Wtórnie jednak zwie się dobrem to, co pro­wadzi do celu, tak jak coś użytecznego zwie się dobrem, albo to, co może osiągnąć cel, tak jak zdrowym nazywamy nie tylko to, co ma zdrowie, ale i to, co doskonali, zachowuje lub oznacza zdro­wie” (tamże).

Pośród dóbr trzeba rozróżnić dobra – środki i dobra – cele. Dzięki temu można zauważyć, że głównym celem i sensem bytowania wszelkich rzeczy jest to jedno: dosko­nalić coś drugiego („dobrem w znaczeniu pierwotnym i za­sadniczym zwie się byt doskonalący coś drugiego na sposób celu”, tamże). Przy czym im bardziej i pełniej coś bytuje, tym bardziej doskonali „coś drugiego”.