Ten temat od przynajmniej kilku lat był jednym z głównych punktów zapalnych politycznego sporu w Polsce. Rozłożone w czasie, ale stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego do 67 lat dla wszystkich (dla mężczyzn w roku 2020, dla kobiet w 2040) wprowadzono w okresie rządów koalicji PO–PSL. Nic więc dziwnego, że cofnięcie tej decyzji było jednym ze sztandarowych postulatów obecnej ekipy rządzącej w kampaniach wyborczych w roku 2015, a po objęciu sterów w państwie przez PiS i prezydenta Andrzeja Dudę jednym z politycznych priorytetów. Ustawę dającą możliwość przechodzenia na emeryturę kobietom w wieku 60 lat, a mężczyznom po ukończeniu 65. roku życia, głowa państwa podpisała jeszcze w grudniu ubiegłego roku. Od 1 października zmiany te wejdą w życie.
Czas decyzji
Z danych szacowanych przez ZUS, a przekazanych rządowi, wynika, że na koniec grudnia tego roku wzrost liczby emerytur wypłacanych w związku ze zmianami w wieku emerytalnym wyniesie ponad 331 tys., przy założeniu, że na emeryturę przejdzie od razu około 82 proc. uprawnionych osób. To może oznaczać bardzo duże zmiany nie tylko na rynku pracy, ale także w życiu osób, które zdecydują się skorzystać z prawa do przejścia na emeryturę. Uprawnieni do tego są ci, którzy po 30 września ukończą 60 lat (kobiety) i 65 lat (mężczyźni), ci, którzy ten wiek osiągną do końca września, ale nie osiągną podwyższonego wieku emerytalnego, a więc tego obowiązującego obecnie, oraz ci, którzy do końca września osiągną podwyższony wiek emerytalny, ale nie mają jeszcze przyznanej powszechnej emerytury.
ZUS jednak nie będzie automatycznie wypłacał emerytur osobom, które osiągną pułap wieku. Emerytura przyznawana będzie na wniosek zainteresowanego. O tym, czy warto przejść na nią już teraz, każdy musi zdecydować samodzielnie. Dokonując wyboru, może jednak skorzystać z usług specjalnych doradców. Tych w oddziałach ZUS jest blisko 600. Ich zadaniem jest pomoc w wyliczeniu przyszłego świadczenia, ale też udzielenie odpowiedzi na nurtujące pytania, a także ostatecznie pomoc w wyborze terminu przejścia na emeryturę.
Możliwość, nie obowiązek
Nie ma więc obowiązku przechodzenia na emeryturę od razu po osiągnięciu wieku emerytalnego. Decyzję można podjąć po zestawieniu zalet i wad takiego rozwiązania. Warto jednak wiedzieć, że powrót do dawnego wieku emerytalnego, zasadniczo nie zmienił samego sposobu obliczania wysokości świadczenia. To, ile pieniędzy emeryt będzie otrzymywał co miesiąc, nadal zależeć będzie od kwoty zwaloryzowanych składek na koncie ubezpieczonego, zwaloryzowanego kapitału początkowego, środków zapisanych na subkoncie i średniego trwania dalszego życia. Do ZUS trafią też środki z otwartych funduszy emerytalnych (OFE). W przypadku osób, którym do osiągnięcia wieku emerytalnego pozostało 10 lat, środki te przekazywane będą stopniowo. Zdecydowanie szybciej, bo jeszcze w październiku, OFE przetransferują do ZUS środki tych osób, które wiek emerytalny osiągną do 30 września. Te pieniądze znajdą się na subkontach przyszłych emerytów i zostaną uwzględnione przy ustalaniu wysokości emerytury.
Wcześniej znaczy mniej
Co ważne, staż pracy sam w sobie nie warunkuje prawa do emerytury. Zależne jest ono bowiem od ukończenia 60 i 65 lat i udokumentowania jakiegokolwiek okresu ubezpieczeniowego. Staż jest jednak ważny ze względu na wysokość świadczenia. To najniższe od marca tego roku wynosi 1000 zł brutto. Jednak by móc otrzymywać choć tę najniższą emeryturę, trzeba mieć przynajmniej 20 lat (dla kobiet) i 25 lat (dla mężczyzn) okresu składkowego (związanego z aktywnością zawodową i opłacaniem składek) i nieskładkowego (np. czas nauki w szkole wyższej – pod warunkiem jej ukończenia).
Biorąc także pod uwagę pozostałe elementy wpływające na wysokość emerytury, dojść można do prostego wniosku. Im dłuższy staż pracy i okres składkowy oraz im niższy średni okres trwania dalszego życia, tym wyższa będzie przyszła emerytura. Szacuje się, że jeśli decyzja o przejściu na emeryturę opóźniona zostanie o rok, to świadczenie wzrośnie o około 8 proc.
Dorabianie bez ograniczeń
Osoba pracująca, która osiągnie wiek emerytalny i chciałaby otrzymywać już emeryturę, musi jednak wcześniej rozwiązać wszystkie stosunki pracy, jakie wiążą ją z pracodawcą czy pracodawcami (nie dotyczy to osób, którym emerytura będzie przyznana z urzędu). Nie ma jednak żadnych przeszkód, by po otrzymaniu emerytury ponownie być aktywnym na rynku pracy. Można więc ponownie podpisać umowę z poprzednim lub innym pracodawcą i nadal zarabiać, jako osoba pracująca. To co istotne, to fakt, że po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, nie ma już żadnych limitów w dorabianiu przez aktywnych zawodowo emerytów.
Czy przejście na emeryturę po obniżeniu wieku emerytalnego będzie opłacalne? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Wiele zależy tu od indywidualnych kwestii zarówno ekonomicznych (wysokość dochodów i czas odprowadzanych składek, dotychczasowy i oczekiwany poziom życia), jak i pozaekonomicznych (stan zdrowia, kondycja fizyczna, motywacja zawodowa). Na pewno system obliczania emerytur nie jest prosty. Dlatego warto zasięgnąć opinii fachowców i całą sprawę nie tylko dobrze przemyśleć, ale przede wszystkim przeliczyć.
8 – przeciętnie o około tyle procent może wzrosnąć emerytura, jeśli będzie się pracować rok dłużej
60 i 65 – tyle lat odpowiednio dla kobiet i mężczyzn wynosi wiek emerytalny od 1 października 2017 r.
600 – niespełna tylu doradców emerytalnych w oddziałach ZUS jest do dyspozycji przyszłych emerytów
1000 – tyle złotych (brutto) wynosi od 1 marca 2017 r. minimalna emerytura
330 tys. – tyle osób według szacunków może skorzystać z przywrócenia dawnego wieku emerytalnego
Przydatne adresy i opracowania
www.zus.pl
www.mpips.gov.pl
www.emerytura.gov.pl