„Ostrężyny w kalin cieniu/ Poziomki oczy czerwone/ Na topazowym kamieniu/ Siedzę, dumam, patrzę, chłonę” – to refren piosenki Na kamieniu I. Misztala, którą można usłyszeć na turystycznych szlakach i przy harcerskich ogniskach. Trwa sezon na zbieranie runa leśnego, a komu nie starcza czasu albo cierpliwości, może je kupić przy drogach lub na targowiskach. Poziomki, maliny, jagody czy ostrężyny, zwane częściej jeżynami – ich kuszący smak i aromat nagradza trud zbierania, zwłaszcza że odmiany ogrodowe nie mogą się z nimi równać.
Poziomek, których kuzynkami są truskawki, można szukać na nasłonecznionych polanach i skrajach lasu. Zawierają: cukry, żelazo, potas, wapń, fosfor i siarkę, kwasy organiczne i witaminę C. Listki poziomki – ale nie ogrodowej, tylko wyłącznie dzikiej - stosowane są przy nieżytach żołądka i jelit, kamicy nerkowej, chorobach serca i obiegu krwi, a sfermentowane wykorzystywane są do przyrządzania herbat pobudzających apetyt. Maliny leśne rosną najczęściej na polanach lub zrębach. Zawierają pektyny, cukry, garbniki i witaminy C. Znane są zalety soku i herbaty z owoców malin jako medykamenty napotne i używane przy przeziębieniach. Suszone listki dzikiej maliny, zmieszane z innymi ziołami, stosowane są jako herbatki regulujące zaburzenia żołądkowe i jelitowe. Jeżyny można znaleźć przy drogach, na miedzach polnych, w zaroślach i lasach, czasem w dużych skupiskach. Zawierają witaminy A i E, a także miedź, wapń, potas, magnez i błonnik. Ich owoce podawane są przy niedokrwistości, biegunkach i po chorobach zakaźnych, a listki są wykorzystywane m.in. jako środek moczopędny, przeczyszczający, przeciwszkorbutowy, przy przeziębieniach, grypie i stanach zapalnych jamy ustnej. Nie powinni ich jadać ci, którzy są uczuleni na jabłka. Jagody, czyli borówki czarne, zwane także czernicami, występują w lasach sosnowych i sosnowo-świerkowych. Zawierają m.in. witaminy A, B1, C i D, garbniki, pektyny, kwasy bursztynowy, jabłkowy i cytrynowy oraz myrtyllinę – intensywny barwnik antycyjanowy. Owoce poprawiają ostrość widzenia i działają zarówno przeciwbiegunkowo, jak i przeciw zaparciom, a ususzone także antyseptycznie i przeciwgorączkowo. Podawane są również w stanach zapalnych układu moczowego i przewodu pokarmowego.
Kolorowy makaron z owocami
składniki:
• 30 dag makaronu – kolorowych kolanek smakowych
• po garstce jagód, malin, poziomek, czerwonych porzeczek
• kilkanaście truskawek
• kilkanaście kulek jasnych winogron
• 3 łyżki oliwy z oliwek
• łyżka białego octu balsamicznego
• łyżeczka musztardy
• sól, pieprz, cukier
• świeże listki mięty
Przebieramy owoce, usuwamy wszystkie uszkodzone, a pozostałe starannie myjemy pod bieżącą wodą, osączamy i przesypujemy do miski. Kulki winogron przekrawamy na połówki. Przyrządzamy sos winegret: do słoiczka wlewamy oliwę i biały ocet balsamiczny, doprawiamy solą, cukrem oraz świeżo zmielonym pieprzem i dodajemy łyżeczkę musztardy. Słoiczek zakręcamy, potrząsamy nim energicznie i schładzamy w lodówce. Makaron gotujemy w lekko osolonym wrzątku - al dente, czyli na półtwardo - i odcedzamy, bez hartowania w zimnej wodzie. Możemy natomiast wlać kilka kropli oliwy i wymieszać, aby makaron się nie posklejał. Makaron łączymy z owocami, zalewamy sosem – przedtem raz jeszcze potrząsamy słoiczkiem, aby nie był rozwarstwiony - i mieszamy, ale delikatnie, by nie zmiażdżyć owoców. Sałatkę przekładamy na półmisek i dekorujemy listkami mięty.
Kolanka smakowe z pszenicy durum są kolorowe, bo dodatek suszonych pomidorów barwi część z nich na czerwono, a dzięki dodaniu szpinaku część jest zielona.
Owoce leśne z bitą śmietaną
składniki:
• po garści jagód, poziomek i malin
• garść czerwonych porzeczek, kilka czereśni
• szklanka śmietany kremówki
• łyżka cukru pudru
• kilka kropli olejku waniliowego
• 1/2 łyżeczki soku z cytryny
Śmietanę schładzamy przez dwie godziny w lodówce. Wlewamy ją do metalowej miski i ubijamy mikserem na puszystą pianę. Pod koniec ubijania, kiedy śmietana zgęstnieje, dodajemy łyżkę cukru pudru, pół łyżeczki soku z cytryny oraz kilka kropli olejku waniliowego. Ubijamy tak długo, aż śmietana będzie sztywna. Wstawiamy ją do lodówki. Wszystkie owoce starannie myjemy i osączamy, a potem połowę przekładamy do miski z bitą śmietaną i delikatnie mieszamy. Śmietaną napełniamy pucharki i dekorujemy pozostałą częścią owoców oraz biszkoptami.
Bitą śmietanę możemy również przyrządzić ze skondensowanego mleka, które zwiera mniej tłuszczu; przedtem jednak należy je mocno schłodzić.
Domowy dżem jagodowy
składniki:
• litr jagód
• 15 dag cukru
• 1/2 cytryny
• 1/4 szklanki wody
Jagody starannie myjemy, przesypujemy do teflonowego garnka i wlewamy wodę. Zagotowujemy, aby owoce puściły sok. Wsypujemy cukier i wlewamy sok wyciśnięty z połowy cytryny. Gotujemy na wolnym ogniu przez ok. 10 minut. Odlewamy nadmiar płynu, ale nie wylewamy go, tylko pozostawiamy do spożycia. Dżem przekładamy do wcześniej wygotowanych i osuszonych słoiczków, zakręcamy, odwracamy do góry dnem i pozostawiamy do wystygnięcia.