Artur trzęsącą się ręką podnosi filiżankę z kawą do ust, rozlewając połowę płynu. „Panie doktorze, wszystko mnie denerwuje, jestem non stop wykończony i do tego trzęsą mi się ręce. Proszę mi pomóc”.
Taki był początek rozmowy Artura, kierownika działu w pewnej firmie, z psychoterapeutą. Wbrew pozorom przyczyną problemów nie było nadużywanie alkoholu ani choroba fizyczna, lecz zjawisko wypalenia zawodowego. Terapeuta rozpoczął rozmowę od słów: „Proszę popatrzeć na ten kubek. Póki używam go do picia, jest niemal niezniszczalny. Jednak wystarczy, że zacznę nim wbijać gwoździe lub kopać dziury i raz, dwa pęknie. Jeżeli chcę, aby mi długo służył, muszę używać go do tego, do czego jest przeznaczony. Tak samo jest z ludźmi. Jeżeli na siłę próbują robić coś, do czego się nie nadają, w końcu się załamią”.
Na czym polega wypalenie zawodowe?
Wynikiem nieustannie napiętego umysłu i ciała może być poczucie fizycznego wyczerpania. Wypalenie to fizyczna, umysłowa i emocjonalna reakcja na nieustanny, wysoki poziom stresu. Skutkiem wypalenia są uczucia: beznadziejności, bezsilności, cynizmu, rozgoryczenia, porażki oraz stagnacja i zmniejszona efektywność pracy. Rezultatem tego może być depresja i poczucie nieszczęścia, które mogą zagrozić twojemu zdrowiu, pracy i relacjom z ludźmi. Objawiać się to może bezsennością lub wręcz przeciwnie – ciągłą ospałością. Niektóre osoby pogrążają się w zachowaniach typu „ucieczka od problemów” takich, jak: alkohol, narkotyki, imprezowanie lub zakupy. Zachowania te stają się sposobem na zagłuszenie negatywnych uczuć.
Ważne jest, by nie mylić wypalenia, będącego rezultatem wysokiego zaangażowania w stresującą pracę, z sytuacją, gdy czuliśmy się zniechęceni i zdemotywowani już w chwili jej podjęcia!
Jak sobie radzić
Aby skutecznie poradzić sobie z wypaleniem zawodowym, trzeba: rozpoznać sygnały ostrzegawcze świadczące o zagrożeniu, objawy już występującego wypalenia i potraktować je poważnie.
Sygnały ostrzegawcze
• poczucie bezsilności, porażki
• brak nadziei
• wyczerpanie
• cynizm
• poirytowanie
• niepokój
• frustracja
• poczucie niemocy wobec problemów i spraw do załatwienia
• brak satysfakcji z pracy, która dotąd była zadowalająca
• poczucie niemożności wykonania wszystkich swych obowiązków
• niepewność swych kompetencji i zdolności
• uwiązanie w sytuację bez możliwości ucieczki
• oddalenie od ludzi, wycofanie, izolacja od współpracowników i przyjaciół
Objawy wypalenia zawodowego
• częste choroby
• problemy z układem trawiennym
• częste bóle głowy
• ustawiczne znużenie
• zaburzenia krążenia – np. zawał serca lub udar
Jak radzić sobie z wypaleniem zawodowym?
1. Rozpoznaj objawy.
2. Nie próbuj lekceważyć wypalenia, przyznaj się sam przed sobą, że jest to problem.
3. Naucz się prosić o pomoc.
4. Bądź świadom swoich ograniczeń.
5. Zachowaj dyscyplinę w swoich codziennych obowiązkach.
6. Codziennie wygospodaruj czas na relaks.
7. Zróżnicuj swoje obowiązki zarówno w pracy, jak i w domu.
8. Poświęć czas na rozróżnienie rzeczy, które możesz zmienić od tych, które nie zależą od ciebie.
9. Zmień to, co możesz, zaakceptuj to, czego nie możesz zmienić.
10. Zorganizuj swój czas tak, byś mógł się skoncentrować na sprawach najważniejszych.
11. Zrób listę rzeczy, które najbardziej cię męczą w domu i w pracy. Sprawdź, może część tego możesz po prostu przestać wykonywać, a może wymienić się z kimś innym?
12. Odłóż na razie zadania, których efekt będzie widoczny dopiero po dłuższym czasie. Zabierz się za te, które dają natychmiastowe, namacalne i satysfakcjonujące rezultaty.