To był historyczny dzień dla katolickiego środowiska akademickiego w Poznaniu. 19 listopada 1974 r. zainaugurowano działalność Papieskiego Wydziału Teologicznego, pierwszej uczelni katolickiej w północno-zachodniej Polsce, posiadającej pełne prawa akademickie.
Na tę decyzję watykańskiej Kongregacji Nauki i Wiary duży wpływ miał ówczesny metropolita krakowski kard. Karol Wojtyła. Będąc już papieżem, z wielkim wzruszeniem wracał do czasu, gdy „rodził się” poznański Wydział. 30 września 1980 r. wspominał, że w jego powstanie zaangażowany był nie tylko „urzędowo”, ale przede wszystkim „osobiście”. Ta wypowiedź świadczyła o wielkiej trosce, którą darzył nowo powstającą uczelnię.
Warto również podkreślić szczególną rolę abp. Antoniego Baraniaka, którego starania o utworzenie PWT trwały ponad dziesięć lat.
Trudna droga
Pierwsze starania o utworzenie Wydziału Teologicznego w Poznaniu rozpoczęły się już w XVI w. Jedną z pierwszych prób podjęli jezuici, ale sprzeciwił się Uniwersytet Jagielloński, który nie chciał stracić pozycji jedynej uczelni wyższej w Polsce.
Kolejną próbę podjął w 1919 r. kard. Edmund Dalbor. Chciał utworzyć Wydział na nowo powstającym Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza. Tym razem na przeszkodzie stanęły problemy z kadrą profesorską i trudności finansowe.
Do sprawy powrócił w latach 60. XX w. metropolita poznański abp Antoni Baraniak. Dwukrotnie zwracał się z prośbą do Stolicy Apostolskiej o przyznanie poznańskiemu seminarium prawa do nadawania stopni naukowych. Za każdym razem odpowiedź Kongregacji Nauczania Katolickiego była negatywna. Jej zdaniem istniejące uczelnie katolickie w Warszawie, Krakowie, Lublinie i Wrocławiu, które miały prawo do nadawania kościelnych stopni akademickich, w zupełności wystarczały.
Oczekiwana decyzja
Odpowiadając na decyzję Kongregacji, prymas Polski przesłał do Watykanu list, w którym podkreślał ogromną wagę powstania uczelni teologicznej w Poznaniu. Wpływ na kształt tego listu miał też kard. Wojtyła. Metropolita krakowski stał bowiem na czele Komisji ds. Studiów i Seminariów Episkopatu Polski.
– Jako jej przewodniczący opowiadał się za rejonizacją kultury katolickiej. Jego zdaniem północno-zachodnia Polska powinna mieć swój Wydział właśnie w Poznaniu. Ta opinia była ważna, ponieważ ze zdaniem kardynała liczył się papież Paweł VI – podkreśla abp Marian Przykucki.
List przyniósł oczekiwane rezultaty. Dekretem z dnia 23 lipca 1969 r. Kongregacja Nauczania Katolickiego erygowała Akademickie Studium Teologiczne w Poznaniu. Na razie jeszcze na okres pięciu lat.
Kropka nad „i”
Po decyzji Kongregacji chodziło już tylko o zapewnienie nowej uczelni trwałego charakteru. Kardynał Wojtyła w liście do abp. Baraniaka z 1970 r. zapewniał, że „dołoży starań” w celu szybkiego zatwierdzenia przez Kongregację statutu uczelni. 24 marca 1974 r. w piśmie skierowanym do Kongregacji przedstawił statuty wydziałów teologicznych w Poznaniu, Krakowie i Wrocławiu. Odpowiedź Stolicy Apostolskiej była pozytywna i stawiała kropkę nad „i”. Kongregacja nie tylko aprobowała zaproponowany przez kardynała statut, ale dekretem „Posnaniensis Urbs” z 2 czerwca 1974 r. ostatecznie erygowała Papieski Wydział Teologiczny w Poznaniu.
W ten sposób dobiegły końca długotrwałe starania Poznania o katolicką uczelnię na pełnych prawach uniwersyteckich. Odtąd miała ona prawo do nadawania stopni akademickich magisterium, licencjatu i doktoratu.
Historyczna chwila inauguracji nowego roku akademickiego PWT nastąpiła 19 listopada 1974 r. w poznańskiej katedrze. Uroczystej Mszy św. przewodniczył kardynał Wojtyła, a homilię wygłosił Prymas Wyszyński. W dniu 28 czerwca 1998 roku PWT został przekształcony w Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Korzystałem m.in. z książki „Jan Paweł II w Poznaniu” autorstwa bp. Marka Jędraszewskiego