Dzień 25 grudnia na Ukrainie jest dniem pracy i nauki. Jednak nie dlatego, że państwo jest ateistyczne i walczy z religią. Większość Ukraińców (zarówno prawosławnych, jak i grekokatolików) świętuje Boże Narodzenie zgodnie z kalendarzem juliańskim, tj. 7 stycznia - mówi ks. Jarosław Gąsiorek, proboszcz parafii św. Wojciecha w Gwardijskim (diecezja kamieniecko-podolska), rodak z diecezji włocławskiej.

Jak katolicy na Ukrainie świętują Boże Narodzenie, skoro 25 grudnia jest dniem pracy?
- Podobnie jak w Polsce, w Wigilię Bożego Narodzenia gromadzą się wieczorem na wieczerzy. Wigilijne menu stanowi 12 bezmięsnych potraw, z nieodłączną kutią, czyli ugotowaną, a następnie przyprawioną bakaliami pszenicą. Kutia jest nawiązaniem do tradycji, według której uboga Maryja gotowała ziarno pszeniczne jako posiłek dla Świętej Rodziny.
W domach są pięknie ubrane choinki, na stole pod obrusem musi być siano, a tam, gdzie są dzieci, także pod stołem. W sianie tym ukrywa się cukierki. Szukając ich, maluchy mają gdakać jak kury, "by na wiosnę w gospodarstwie zdrowo wykluły się kurczęta". W kącie pokoju powinien stać dziaduch, tzn. snop pszenicy z pierwszych zbiorów, na znak wdzięczności Bogu za chleb.

Czy uczestnicy Wigilii dzielą się opłatkiem?
- Tradycyjne katolickie rodziny zachowały polski obyczaj łamania się opłatkiem i składania przy tym życzeń, wspólnej modlitwy, w której wspomina się zmarłych członków rodziny, oraz obyczaj rodzinnego śpiewania kolęd. Niestety, w mniej tradycyjnych albo mieszanych rodzinach obyczaje te zanikły pod wpływem prawosławia, które nie zna opłatka, jak również pod wpływem promowanego w czasach komunizmu świeckiego modelu świętowania. W nim najważniejszym elementem jest suto zastawiony i suto zakrapiany stół. Boże Narodzenie miało być zastąpione świeckim świętowaniem Nowego Roku i do dzisiaj w mentalności wielu ludzi, nawet wierzących, Nowy Rok przyćmiewa Boże Narodzenie, a obyczajowość świecka zajmuje miejsce przeżyć religijnych. Z Bożym Narodzeniem i Nowym Rokiem jest też związanych wiele zabobonów, które poważnie traktuje nawet wielu ludzi uważających się za wierzących. Brak formacji chrześcijańskiej często prowadzi do tego, że ludzie nie umieją odróżnić zabobonu od wiary.

Wyobrażam sobie, że po wieczerzy wszyscy podążają do kościoła na Pasterkę...
- W naszej parafii Mszę św. poprzedzamy dzieleniem się opłatkiem i życzeniami w kościele: ksiądz podchodzi do wszystkich obecnych, a wierni dzielą się z najbliżej stojącymi. Tak przedłużamy radość wigilijnego świętowania w domu. Wielu parafian może nauczyć się zwyczaju dzielenia się pobłogosławionym chlebem.
- Po nocnej liturgii ludzie wracają do domów na krótki sen, większość z nich musi rano iść do pracy, uczniowie do szkół. Wiele osób stara się tego dnia "mieć wolne", ale nie zawsze jest to możliwe. Współczesna rzeczywistość katolików na Ukrainie pozwala lepiej zrozumieć sytuację chrześcijan pierwszych wieków, którzy musieli gromadzić się na Eucharystii w nocy, bo w dzień pracowali.

Ciekawym zwyczajem jest też to, że księdzu w czasie wizyty duszpasterskiej towarzyszą kolędnicy.
- Na ukraińskich wsiach wciąż żywy jest zwyczaj kolędowania. Kolędnicy chodzą od domu do domu, ogłaszając śpiewem radosną nowinę o Narodzeniu Pańskim. Towarzyszą też księdzu podczas wizyty duszpasterskiej, co nadaje jej piękny, wspólnotowy charakter. Staramy się, aby głównym celem "kolędy" była ewangelizacja. Przyjmują nas prawie wszyscy, bardzo często zapraszają też prawosławni, a nawet ludzie niewierzący.

Dziękuję Księdzu za rozmowę.

Rozmawiała