Długa nazwa, ale zdecydowanie warta zapamiętania. Międzynarodowy Festiwal Folkloru Ziem Górskich, który potrwa od 21 do 29 sierpnia, to prestiżowy i jeden z najstarszych festiwali folklorystycznych w Europie. Żeby stać się widzem niezwykłego widowiska, nie trzeba jednak kupować drogich, zagranicznych biletów. Wystarczy przyjechać do Zakopanego.
Będzie się działo
Oficjalne rozpoczęcie wydarzenia zaplanowano na 23 sierpnia. W samym sercu Tatr, na Kasprowym Wierchu, zaprezentują się przedstawiciele górali z całego świata. Następnie wezmą udział w Mszy św. ekumenicznej w kościele pw. św. Krzyża, korowodzie ulicami Zakopanego, a wieczorem w uroczystym koncercie inauguracyjnym. A potem będzie… jeszcze bardziej kolorowo, radośnie i folkowo.
Czego się spodziewać? Występów zespołów z 13 krajów świata. Meksykanie zaprezentują tańce pochodzące z Nuevo Léon, położonego blisko granicy z Teksasem. Hiszpanie opracowali repertuar oparty na różnorodnym i barwnym folklorze regionu Murcji w południowo-wschodniej części ich kraju. Nie zabraknie więc instrumentów strunowych perkusyjnych i rytmicznych uderzeń postizas – charakterystycznych dla tej części Hiszpanii kastanietów. Węgrzy pochwalą się folklorem Gór Zemplińskich – będzie zabawa ludowa z początków XX w., a także gry i zabawy dziewcząt, komicznie wyglądający taniec młodych mężczyzn ze związanymi rękami i nogami oraz tańce romskie. Widowiskiem będzie również występ Francuzów, którzy, kultywując tradycje Kraju Basków, zatańczą w owczych skórach i z wielkimi dzwonami na plecach. Żywy folklor, bogate tradycje, muzykę, taniec, śpiew i stroje regionalne zaprezentują też mieszkańcy Bułgarii, Grecji, Włoch, Rumunii, Portugalii, Turcji, Słowacji, Serbii, Ukrainy a nawet Indii.
Festiwalowi będą towarzyszyć znane i lubiane imprezy okolicznościowe. Dla dzieci – animacje oraz warsztaty rękodzieła artystycznego m.in. bibułkarstwa, haftu i malowania na szkle. Dla intelektualistów – konferencja naukowa „Kulturowe wymiary pogranicza”. Dla miłośników zwierząt – wystawa owczarków podhalańskich. Dla fanów konkursów piękności – prezentacja laureatek konkursu „Nośwarniejso górolecka 2015”. Dla całych familii – rodzinne warsztaty sztuki użytkowej. Dla młodzieży – „Współcześni Witkiewiczowie”, czyli mural inspirowany sztuką i kulturą Zakopanego oraz „Wyraź siebie na koszulce”, czyli warsztaty malowania T-shirtu. I dla wszystkich – Mistrzostwa Podhala w Powożeniu, koncert „Muzyka Łuku Karpat”, Kiermasz Sztuki Ludowej i Rzemiosła Artystycznego, Konkurs Kapel, Instrumentalistów i Śpiewaków Ludowych, Etno Piknik, Dni Narodowe a także koncert „Mali Górale”. Stałym punktem programu jest także koncert „Na Folkową Nutę”, którego tegoroczną gwiazdą będzie Kapela ze Wsi Warszawa – zespół wykonujący interpretacje muzyki tradycyjnej z terenu Mazowsza.
Chodzi o prawdę
I choć awangardowe przekłady korzeni cieszą się dziś dużą popularnością, organizatorzy festiwalu pilnują, by nie zgubić tego, na czym wyrastają nieraz szalone interpretacje. – Od początku celem festiwalu była ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturowego regionów górskich i prezentacja dorobku amatorskich zespołów folklorystycznych w dziedzinie muzyki, pieśni, tańca i obrzędu w rdzennej, tradycyjnej postaci – mówi Agnieszka Gąsienica-Giewont, kierownik artystyczny festiwalu. – Nasza kultura się zmienia i zespoły coraz częściej prezentują programy stylizowane, co jest inspirujące i ciekawe. Nam jednak w mniejszym stopniu zależy na taneczno-muzycznych opracowaniach artystycznych. Przede wszystkim chcemy wydobywać to, co autentyczne i pokazywać folklor w szerokim kontekście kulturowym – dodaje.
Festiwal ma za sobą 46-letnią historię. Obrzędy pokazywane na scenie 40 lat temu mogły być wprost przeniesione z podhalańskich domów. Danuta Rejdych, która przez wiele lat była dyrektorem festiwalu, mówiła o popularyzacji „folkloru w formie jak najbardziej autentycznej połączonej z obrzędem czy zwyczajem, a nie montowanych sztucznie składanek taneczno-muzycznych”. Agnieszka Gąsienica-Giewont, która kierownikiem artystycznym została w tym roku, ma taki sam punkt widzenia. – Obecnie zespoły często rekonstruują wybrane obrzędy, konsultują się ze specjalistami, ponieważ znają konkursową formułę festiwalu i mają świadomość tego, że zależy nam na sięganiu do źródeł – uzasadnia.
Góralszczyzna wśród „swoich”
Organizatorzy zastrzegają, że zakopiański festiwal organizują nie tylko „dla świata”, który na tę okoliczność przyjeżdża do polskiej stolicy Tatr i podziwia. Nie mniej ważnym celem jest jednoczenie lokalnej społeczności i promowanie góralszczyzny wśród „swoich”. Nawet starzy wyjadacze góralskiej kultury mogą się dowiedzieć czegoś nowego o swoim dziedzictwie. – Kierownicy zespołów są bardzo ambitni i wytrwali w swojej społecznej pracy. Sięgają do źródeł historycznych, przekazów ustnych, aby pokazać te elementy kultury, które nie są powszechnie znane. To działalność godna uwagi – przyznaje kierownik festiwalu. Zapewnia, że wielką radością dla „miejscowych” jest uczestnictwo w festiwalu młodych Podhalan. – W ostatnich latach odżyło zainteresowanie folklorem wśród młodzieży – obserwuje Agnieszka Gąsienica-Giewont. – Mamy wiele zespołów regionalnych. Młodzi ludzie śpiewają, tańczą, mówią gwarą, biorą udział w konkursach gawędy i recytacji. Wzrasta też zainteresowanie rękodziełem takim jak metaloplastyka czy haft. Coraz więcej młodych osób zajmuje się szyciem góralskich portek, rozwija się moda góralska – wymienia organizatorka.
Pośrednią korzyścią dla górali jest też fakt, że festiwal to naprawdę dobra propozycja dla turystów. Święto folkloru pod Giewontem to z pewnością jeden z powodów, dla których w Zakopanem trudno w tym terminie znaleźć tabliczkę z napisem „wolne pokoje”.