Jakiś czas temu został opublikowany artykuł o tym, że ksiądz, który porzucił kapłaństwo, może w pewnych okolicznościach otrzymać dyspensę od celibatu i zawrzeć sakramentalny związek małżeński. Pragnę zapytać, czy istnieje podobna możliwość uzyskania dyspensy, jeśli chodzi o zakonników i zakonnice?
Marian
Tak, sytuacja jest tutaj podobna. Aby to zrozumieć, trzeba najpierw poznać normę prawną, która mówi, że „nieważnie usiłują zawrzeć małżeństwo ci, którzy są związani wieczystym ślubem publicznym czystości w instytucie zakonnym” (kan. 1088 KPK). Ogólnie rzecz biorąc, źródłem tej przeszkody jest ślub czystości. Sam akt składania ślubu nazywa się profesją. Stąd zamiennie używa się słów: profesja i ślub „zakonny".Tak więc do zaistnienia przeszkody powodującej nieważność małżeństwa wymagane są następujące warunki. Ślub musi być wieczysty, a więc wiążący na całe życie. Nie powoduje tego skutku ślub czasowy, składany np. na jeden rok. Ślub musi być publiczny, czyli przyjmowany w imieniu Kościoła przez uprawnionego przełożonego. Wreszcie ślub ten winien być złożony w instytucie zakonnym. W myśl przepisu kan. 607 § 2 KPK instytut zakonny jest zrzeszeniem, w którym członkowie zgodnie z własnym prawem składają śluby wieczyste lub czasowe, ale odnawiane po upływie czasu oraz podejmują braterskie współżycie we wspólnocie. Jest rzeczą obojętną, czy instytut jest na prawie papieskim, czy też diecezjalnym.Zakonnik ślubów wieczystych, który nie jest duchownym, usiłując zawrzeć małżeństwo nawet cywilne, zaciąga tym samym karę interdyktu (kan. 1394 § 2). Równocześnie zostaje wydalony z zakonu (por. kan. 694 § l, n. 2). Natomiast zakonnik, który jest kapłanem, usiłując zawrzeć małżeństwo, nawet cywilne, zostaje tym samym pozbawiony urzędu kościelnego (kan. 194 § l, n. 3 KPK) oraz na mocy samego faktu zaciąga suspensę. Gdy mimo upomnienia nie poprawia się, następują dalsze kary, aż do wydalenia ze stanu duchownego (por. kan. 1394 § l KPK).Przeszkoda jest z prawa kościelnego i dlatego możliwa jest od niej dyspensa. Jeśli źródłem przeszkody jest publiczny ślub wieczysty złożony w instytucie zakonnym na prawie papieskim, dyspensa jest zastrzeżona Stolicy Apostolskiej (por. kan. 1078 § 2, n. 1 KPK). Gdy była złożona w instytucie na prawie diecezjalnym, dyspensy może udzielić ordynariusz miejsca.Mając udzieloną dyspensę zakonnik czy zakonnica mogą zawrzeć sakramentalny związek małżeński. Prośmy jednak Boga, aby takich sytuacji nie musiało być. Każde przecież odejście od ślubów zakonnych jest sprzeniewierzeniem się Chrystusowi i wielkim zgorszeniem dla wiernych.