Odpowiadając uczonemu w Piśmie w przytoczonym fragmencie Ewangelii na pytanie o pierwsze i najważniejsze przykazanie cytatem z Szema Izrael, tekstu recytowanego przez pobożnego Żyda każdego dnia rano i wieczorem i, co więcej, umieszczanego w skórzanym pudełeczku (tefilim) na czole w czasie modlitwy, Jezus zdaje się mówić: „Ty przecież nie potrzebujesz odpowiedzi na to pytanie – znasz ją dobrze, nosisz ją już w sobie. Po prostu postaraj się słuchać słów, które wielokrotnie wypowiadasz. Niech one cię przemienią”. Czy podobnej odpowiedzi nie potrzebuje każdy z nas?
Jeśli jednak chodzi o sam przytoczony fragment Szema Izrael, warto wiedzieć o badaniach, które na ich temat podjął wiele lat temu wybitny protestancki egzegeta, Joachim Jeremias. Przebadał wszystkie cytaty Szema w Nowym Testamencie i uderzyło go, że się często znacznie od siebie różnią. Oczywiście oryginalna modlitwa została utrwalona w języku hebrajskim i mogła pewnie mieć rozmaite greckie tłumaczenia. Wydawało się mu jednak, że rozbieżności są na tyle poważne, iż nie da się ich wytłumaczyć różnicami tłumaczeń. Zaproponował w związku z tym hipotezę, że mogą mieć inną genezę: chrześcijanie pierwszego wieku przestali odmawiać Szema Izrael, w związku z czym nie pamiętali już dobrze całości tekstu; było zaś tak dlatego, że Szema Izrael zastąpiła Modlitwa Pańska.
Teza była błyskotliwa, ale była i pozostaje wynikiem spekulacji. Dziś może zresztą lepiej zdajemy sobie sprawę z tego, że rozchodzenie się chrześcijan ze wspólnotą Izraela było procesem, który w różnych częściach świata przebiegał w różnym tempie i trudno mieć absolutną pewność, jak ten proces na końcu pierwszego wieku wszędzie wyglądał. Teologiczna podstawa hipotezy Jeremiasa jest jednak wybrana bardzo trafnie: Ojcze nasz jest chrześcijańskim Szema: modlitwą, która zajmuje – jako modlitwa ofiarowana nam przez samego Jezusa – miejsce Szema.
Jeśli w taki sposób popatrzeć na Ojcze nasz, to okazuje się, że możemy zrozumieć jego program jako rozszerzenie i dalsze dookreślenie Szema – rozpisany na elementy pomysł na to, w jaki sposób najważniejsze przykazanie – przykazanie miłości – możemy uczyć się wprowadzać w życie.