Raport statystyczny „Wolność religijna w Polsce” to opracowanie dostępnych wyników badań z ostatnich lat, którego autorami są Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego, Fundacja Obserwatorium Społeczne i Stowarzyszenie Pomoc Kościołowi w Potrzebie. Jakie są główne wnioski tego raportu?
– Wnioski prezentowane w raporcie pokazują, że w ostatnich latach skala naruszeń wolności religijnej w zakresie obrazy uczuć religijnych jest na podobnym poziomie. Znikoma była liczba wszczętych postępowań dotyczących ograniczania praw ze względu na przynależność wyznaniową bądź bezwyznaniowość. Raport pokazuje, że w społeczeństwie polskim wzrasta przywiązanie do wolności głoszenia własnych poglądów. Dla ścisłości należy zaznaczyć, że raport został opracowany w oparciu o dane nieobejmujące ostatnich dwóch lat.
Jaki jest stosunek badanych do przedstawicieli różnych wyznań?
– Według danych zaprezentowanych w raporcie wśród Polaków przeważa neutralne bądź pozytywne nastawienie do wyznawców różnych religii. W 2015 r. najbardziej negatywne nastawienie charakteryzowało Polaków względem muzułmanów (44 proc.). Jak zauważył podczas konferencji prezentującej raport rzecznik praw obywatelskich, w ostatnim czasie trafiają do jego urzędu pisma od osób, które czują się dyskryminowane ze względu na przynależność religijną i są to nie tylko innowiercy, ale również katolicy. Według raportu można zaobserwować tendencję rosnącą przypadków profanacji miejsc świętych i związanych z pamięcią.
Raporty z badań zwykle zawierają rekomendacje. Co możemy zmienić na lepsze?
– Ważnym wskazaniem dla wyznawców różnych religii byłaby troska o dialog w imię szacunku, godności każdego człowieka. Akceptowalna jest w naszym kraju obecność symboli religijnych w przestrzeni publicznej. Jako katolicy, większość religijna, powinniśmy jednak pamiętać o życzliwym traktowaniu wyznawców innych religii.
Z drugiej strony można dziś dostrzec chęć zredukowania przekonań religijnych, w tym katolickich, do prywatnego prawa wyboru stylu życia. Przeciwstawia się temu zdecydowanie papież Franciszek. „Nie można już dłużej twierdzić, że religia powinna się ograniczać do sfery prywatnej i że istnieje tylko po to, by przygotować dusze do nieba. Wiemy, że Bóg pragnie szczęścia swoich dzieci także na tej ziemi” – pisze papież w Evangelii gaudium. Nikt nie może od nas domagać się, abyśmy usuwali religię w przestrzeń wnętrza człowieka, bez żadnego jej wpływu na życie społeczne i narodowe.
W raporcie ujawniły się postawy ksenofobiczne...
– Kościół jednoznacznie potępia postawy ksenofobiczne i rasistowskie. W swoim nauczaniu za podstawę uznaje godność osoby ludzkiej jako istoty rozumnej i wolnej, zapraszanej przez Boga do wolnego przyjęcia prawdy religijnej w akcie wiary. Prawo wyznawania wybranej przez siebie religii przysługuje każdemu człowiekowi, a obowiązkiem państwa jest ochrona prawa do wolności religijnej swoich obywateli i zapewnienia im warunków do aktów religijnych i szeroko rozumianej działalności grup wyznaniowych, bez naruszania porządku publicznego.
ks. Grzegorz Sokołowski
Profesor nadzwyczajny Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu, kierownik Katedry Katolickiej Nauki Społecznej i Socjologii Religii. Prezes Fundacji Obserwatorium Społeczne. Redaktor naczelny dolnośląskiego miesięcznika katolickiego „Nowe Życie”