...trochę lepiej lub trochę gorzej – chciałoby się sparafrazować tekst znanej piosenki. U progu Wielkiego Postu zapraszam do przyrządzenia prostych potraw jarskich, ale to nie znaczy, że niesmacznych.
Choć trzeba szczerze przyznać, że kiedy się człek nieco przegłodzi, nie z powodów dietetycznych, lecz i z intencją religijną – post od diety odróżnia właśnie motyw – to lepiej zaczyna rozumieć sens zarówno niektórych mądrości ludowych, jak i złotych myśli wyrażonych przez świętych mistrzów życia duchowego.
Jedna z takich mądrości, znanych od lat, głosi: „Nie ma w chlebie ości, kiedy się ciało wypości”. Wiele przysłów ludowych związanych z okresem Wielkiego Postu dotyczy prognozowania pogody i zbiorów – np. „Gdy w wstępną środę deszcz pada, to rój gąsienic kapustę zjada” – ale są m.in. i takie: „Wstępna środa następuje, pani matka żur gotuje”, „Post i trzeźwość to zabawa, popiół z chlebem to potrawa”, „Postem Pana Boga nie przekupisz”, „W poście Bożym słowem maśćcie”.
Jako lekarstwo dla duszy i ciała post pozwala nam nabrać sił do przezwyciężania własnych słabości, wad i namiętności. I prowadzi do rozwoju cnót, zwłaszcza umiarkowania i męstwa. Wiadomo, że każde dobrowolne wyrzeczenie może być postem – np. rezygnacja z oglądania programów telewizyjnych czy z Facebooka – ale w kąciku kulinarnym wypada skupić się na jedzeniu i piciu. Sens postu zostanie osiągnięty, jeśli to, co oszczędzimy na potrawach i napojach, przeznaczymy na jałmużnę, a całości dopełni modlitwa. Zachęcam także do odwiedzenia witryny internetowej „Post Apostolski”, z której zaczerpnąłem kilka złotych myśli o poście:
„Post nie zaowocuje, jeżeli nie będzie użyźniony miłosierdziem. Posucha miłosierdzia powoduje uschnięcie postu. Czym dla ziemi jest deszcz, tym miłosierdzie dla postu” – św. Piotr Chryzolog.
„Post, który wszyscy możecie praktykować, to strzeżenie waszego serca i waszych zmysłów” – św. Jan Bosko.
„Nie wierzę, aby post wystarczył sam w sobie. Twoje wyrzeczenia będą dla ciebie owocne, jeżeli będziesz hojny dla innych” – św. Augustyn.
„Lepiej jest pokonać swój język, niż pościć o chlebie i wodzie” – św. Jan od Krzyża.
„Post został nakazany w Raju, a pierwsze takie polecenie zostało wydane Adamowi. Zakaz <> jest zatem prawem postu i wstrzemięźliwości” – św. Bazyli Wielki.
„Post ostatecznie ma pomagać każdemu z nas w czynieniu z siebie całkowitego daru dla Boga” – bł. Jan Paweł II.
„Post jest dla duszy tym, czym dla ciała oczy” – Mahatma Gandhi.
Cytrynowy mintaj z cebulą, porem i koprem włoskim
składniki:
kilka filetów z mintaja
3 cebule, biała część pora
koper włoski (fenkuł)
cytryna, natka pietruszki
jajko, mąka, bułka tarta
olej, masło
sól, pieprz (biały i czarny)
Cytrynę starannie szorujemy, osuszamy i ścieramy skórkę. Filety rozmrażamy, osuszamy, oprószamy solą i białym pieprzem oraz skrapiamy sokiem wyciśniętym z połowy cytryny. Odstawiamy na pół godziny, a następnie obtaczamy je w mące i panierujemy w jajku oraz bułce tartej. Filety smażmy na oleju do chwili zrumienienia. Cebule obieramy i siekamy, białą część pora tniemy w krążki, a obrany koper włoski – w kostkę. Cebule, por i koper włoski oprószamy solą oraz czarnym pieprzem, wrzucamy startą skórkę z cytryny i przesmażamy na maśle, a potem przekładamy do natłuszczonego żaroodpornego naczynia. Na warzywach układamy kawałki ryby, obkładamy je wiórkami masła i przez kwadrans zapiekamy. Podajemy udekorowane cząstkami cytryny i posiekanymi listkami kopru włoskiego oraz natką.
Pasztet z selera
składniki:
2 bulwy selera
2 marchewki, cebula
3 jajka, szklanka bulionu grzybowego
1/2 kostki masła, 1/2 szklanki bułki tartej
sól, pieprz, gałka muszkatołowa
natka pietruszki
sos:
jogurt naturalny
łyżka majonezu
ząbek czosnku
Seler, marchewki oraz cebulę obieramy i ścieramy na tarce. Przekładamy je do garnka, wlewamy szklankę bulionu grzybowego i gotujemy przez ok. 45 minut, dodając porcjami masło i mieszając. Po zdjęciu z ognia masę zostawiamy do wystygnięcia. Rozbijamy jajka. Białka ubijamy ze szczyptą soli na sztywną pianę. Do wystudzonej masy wbijamy żółtka, wsypujemy bułkę tartą i dodajemy posiekaną natkę. Doprawiamy solą, pieprzem oraz gałką muszkatołową i mieszamy. Następnie dodajemy ubite białka i ponownie mieszamy. Pasztet przekładamy do prostokątnej foremki, natłuszczonej i obsypanej bułką tartą. Pieczemy przez godzinę w piekarniku nagrzanym do temperatury ok. 180 stopni. Podajemy na zimno z sosem, który przyrządzamy, mieszając jogurt z łyżką majonezu i roztartym ząbkiem czosnku.
Makaron z fasolą i pomarańczami
składniki:
15 dag makaronu (rurki albo kolanka)
puszka czerwonej fasoli
3 pomarańcze
strąk czerwonej papryki
po 3 łyżki oliwy i soku z pomarańczy
łyżka octu winnego
sól, pieprz, kolendra
Makaron gotujemy w lekko osolonym wrzątku, hartujemy i odcedzamy. Paprykę oczyszczamy z nasion i kroimy w kostkę. Obieramy pomarańcze, dzielimy na cząstki i ostrym nożem filetujemy, wykrawając miąższ bez błon. Fasolę osączamy z zalewy. Makaron mieszamy w misce z fasolą, pomarańczami i papryką. Doprawiamy solą, pieprzem i kolendrą. Skrapiamy sokiem z pomarańczy, wymieszanym z oliwą oraz octem winnym i odstawiamy na kilka godzin.
Filety rybne możemy rozmrażać przez zanurzenie w mleku, dzięki czemu zyskają delikatniejszy smak, a zapach mrożonki zniknie
Obieranie pomarańczy możemy sobie ułatwić, zanurzając je wcześniej – ale tylko na chwilę – w ciepłej wodzie