Gdy nasiliły się prześladowania chrześcijan w Jerozolimie, zaczęła się rozrastać ich wspólnota w Efezie. Stąd też, dzięki apostołom, w I wieku zaczęło promieniować na świat chrześcijaństwo. Także tu w ostatnich latach życia zamieszkała Maryja. Św. Jan, uczeń Chrystusa, pomny słów, które Mistrz wypowiedział na krzyżu: „Oto Matka twoja”, zaopiekował się Nią, „wziął Ją do siebie” (zob. J. 19, 25–27). Na zalesionym stoku Bülbül Da?i (tur. Wzgórze Słowików), czyli góry Koressos, zbudował dla Maryi niewielki domek. Tu, jak głosi tradycja, zaśnięciem zakończyło się Jej ziemskie życie. Stąd została wzięta do nieba.
Na początku XIX w. niemiecka zakonnica, stygmatyczka i wizjonerka Anna Katarzyna Emmerich (1774–1824), która nigdy nie była w Turcji, dokładnie opisała efeski dom Matki Bożej i jego otoczenie. Jej objawienia spisał w książce pt. Życie Najświętszej Maryi Panny Klemens Brentano. Pragnąc dociec prawdy, księża misjonarze św. Wincentego à Paulo z Izmiru zorganizowali dwie wyprawy badawcze. Pod koniec czerwca 1891 r. odkryli ruiny świętego domu. Fakty odpowiadały opisowi s. Anny Katarzyny. W toku dalszych badań ustalono wiek budowli, potwierdzając w ten sposób autentyczność miejsca. 1 grudnia 1892 r. komisja powołana przez biskupa Izmiru uznała odkrycie za uzasadnione. Bp Andrea Timoni zezwolił na rozwijanie w tym miejscu kultu katolickiego. Poparcie dla twierdzenia o istnieniu domku Matki Bożej w Efezie, błogosławiąc to miejsce, wyraził papież Leon XIII. Za pontyfikatu Piusa X powstało tu sanktuarium. Przywilej miejsca świętego potwierdził w 1951 r. papież Jan XXIII.
Sanktuarium należy do najczęściej odwiedzanych chrześcijańskich miejsc pielgrzymkowych w Turcji. Przybywają na Słowicze Wzgórze dziesiątki tysięcy turystów i wiernych: indywidualnie i w grupach. Ułatwieniem dla zwiedzających są tablice informacyjne w różnych językach świata, także w języku polskim. Licznie przybywają również muzułmanie, aby uczcić „Matkę proroka ?sa ibn Maryama”.
Współczesny domek Matki Bożej to niewielka kaplica z umieszczoną powyżej ołtarza figurą Maryi wykonaną z brązu. Po prawej stronie ołtarza znajduje się „sypialnia Maryi”, która odpowiada opisowi s. Anny Katarzyny Emmerich. Wnętrze kaplicy cechuje szlachetna prostota. Dodajmy, że w tym świętym miejscu, którego opiekunami są ojcowie kapucyni, modlił się 26 lipca 1967 r. papież Paweł VI. 30 listopada 1979 r. modlił się i odprawił Mszę św. papież Jan Paweł II, a 29 listopada Eucharystię sprawował Benedykt XVI.
– Dziękuję Bogu, że mogłem razem z żoną modlić się na Wzgórzu Słowików, przebywać w miejscu szczególnie upodobanym przez Matkę Bożą. Oboje dziękowaliśmy Maryi za dotychczasową opiekę, prosiliśmy o pośrednictwo u Jej Syna, zawierzyliśmy Jej dalsze życie całej naszej rodziny. Teraz, kiedy odmawiam litanię loretańską, przy wezwaniu: „Królowo Wniebowzięta, módl się za nami” zatrzymuję się na chwilę i wracam myślą do Meryem Ana Evi – powiedział szczęśliwy pielgrzym Jan Stępiński.