To właśnie nasze, polskie truskawki, uchodzą za najsmaczniejsze na świecie, choć z ich uprawy słyną także inni: Stany Zjednoczone – przede wszystkim Kalifornia, Chiny, Belgia, Hiszpania, Rosja i Turcja.
W belgijskim Wépion (Walonia) – gdzie ze względu na mikroklimat oraz warunki glebowe prawie wszystkie rodziny zajmują się ich uprawą – można zwiedzić muzeum truskawki.
Ich odnalezienie u wybrzeży San Salvador przypisuje się Krzysztofowi Kolumbowi, jednak pierwsze truskawki sprowadził z Ameryki na Stary Kontynent niejaki Frezier, którego nazwisko tłumaczono jako „pan Truskawka”. Ale takie truskawki, jakimi się dziś zajadamy – a istnieje ponad dwa tysiące odmian – powstały dopiero w XVIII w., ze skrzyżowania dwóch gatunków poziomek – chilijskiej z wirginijską, pochodzącą ze wschodniej części Ameryki Północnej. Dokonał tego w 1712 r. francuski ogrodnik-botanik Antoine Nicolas Duchesne, bo uprawa poziomek sprowadzonych dla króla Ludwika XIV z Chile okazała się bardzo trudna. Polska nazwa „truskawka” pochodzi, prawdopodobnie, od słowa dźwiękonaśladowczego „trusk”, czyli lekkiego trzasku, który słyszymy obłamując pędy, liście i owoce krzewów. Nazwy francuska „fraise” i włoska „fragola” kojarzone są raczej ze smakiem truskawek, zaś angielskie „strawberry” – tzn. „słomiana jagoda” – przywołuje sposób początkowego oferowania truskawek, poprzez nawlekanie ich na źdźbła trawy.
Walorów dietetycznych i leczniczych truskawki mają wiele. Stanowią nieocenioną skarbnicę witamin: A, B1, B2, a zwłaszcza C – posiadają jej więcej niż np. cytryny – są niskokaloryczne, znakomicie regulują przemianę materii, odtruwają i oczyszczają organizm, a dzięki witaminie PP dotleniają krew. Zawierają fosfor, wapń, żelazo, magnez, mangan i potas oraz pektyny. Podobnie jak cebula i czosnek zawierają bakteriobójcze fitocydy. Wapń i fosfor sprawiają, że wzmacniają kości i zęby, a także pracę mięśni. Wybielają zęby i zapobiegają osadzaniu się na nich kamienia. To tylko niektóre z licznych, zdrowotnych właściwości. A ich smakiem mogą się delektować również osoby cierpiące na cukrzycę, ponieważ truskawki zawierają glukozę i fruktozę, czyli łatwo przyswajalne cukry proste. Maseczki z tych niezwykłych owoców stosowane bywają przeciw plamom na ciele i piegom, nagrzane listki krzewów są używane jako kompresy na rany i wrzody, a napary z listków i kwiatów pomagają nie tylko na przeziębienia, ale również przy anemii, szkorbucie czy kamicy żółciowej.
Naleśniki z truskawkami
składniki:
· 2–3 szklanki mąki
· 2 jajka
· 2 szklanki mleka
· szklanka wody mineralnej lub piwa
· łyżka oleju
· cukier, szczypta soli
· 1/2 kg truskawek
Jajka wbijamy do miski, doprawiamy szczyptą soli, wlewamy mleko oraz wodę gazowaną – albo piwo – i mieszamy. Dosypujemy stopniowo mąkę, cały czas mieszając, do chwili gdy ciasto będzie miało konsystencję gęstej śmietany. Odstawiamy je na pół godziny, a potem wlewamy łyżkę oleju i ponownie mieszamy. Patelnię natłuszczamy olejem albo przecieramy słoniną i mocno rozgrzewamy. Wlewamy porcję ciasta, poruszając patelnią tak, by rozlało się po całej powierzchni. Suchy naleśnik przewracamy na drugą stronę i przez chwilę dosmażamy. Kolejne naleśniki smażymy już bez natłuszczania patelni. Truskawki myjemy pod bieżącą wodą, a po osączeniu usuwamy szypułki. Część owoców pozostawiamy w całości, a resztę kroimy w plasterki, obsypujemy cukrem, mieszamy i na chwilę odstawiamy, aby puściły sok. Wtedy nakładamy je na naleśniki, które zwijamy albo składamy w trójkąty. Jeśli je zwijamy to na końcówkach naleśników, z obu stron, kładziemy po całej truskawce. Naleśniki przekładamy na patelnię i obsmażamy. Możemy zapiec je w piekarniku lub kuchence mikrofalowej. A przed podaniem dekorujemy, stosownie do własnych upodobań, np. całymi truskawkami, polewą truskawkową, bitą śmietaną, rozpuszczoną czekoladą albo listkami mięty czy melisy. Znakomitym dodatkiem mogą być lody śmietankowe albo waniliowe.
Naleśniki nie będą się przypalać, jeśli rozgrzaną patelnię, na której będziemy je smażyć, obsypiemy wcześniej solą, a po chwili wytrzemy ją czystą szmatką.
Placek drożdżowy z truskawkami
składniki:
· 1/2 kg mąki pszennej
· 5 dag drożdży, szklanka mleka
· 12 dag cukru
· cukier waniliowy
· 1/2 kostki masła
· 4 żółtka
· olejek migdałowy
· szczypta soli
nadzienie:
· ok. 1 kg truskawek
· 5 dag cukru
· cynamon
kruszonka:
· 1/2 kostki masła
· 15 dag mąki pszennej
· 10 dag cukru
Mąkę przesiewamy przez sito. Rozkruszone drożdże mieszamy z 2 łyżkami mąki, łyżką cukru, kilkoma łyżkami letniego mleka i odstawiamy w ciepłe miejsce, aby rozczyn wyrósł. W rondelku rozpuszczamy masło. Żółtka, cukier, szczyptę soli i cukier waniliowy ucieramy za pomocą miksera na puszystą masę i wlewamy do mąki. Dodajemy także rozczyn i wyrabiamy ciasto, stopniowo wlewając letnie mleko, do chwili pojawienia się pęcherzyków powietrza. Wtedy powoli wlewamy rozpuszczone, ale schłodzone masło. Ciasto nadal wyrabiamy, a gdy będzie elastyczne i lśniące przykrywamy i odstawiamy w ciepłe miejsce, aby podwoiło objętość. Następnie ciasto rozwałkowujemy i wykładamy na blachę z piekarnika, wyłożoną papierem do pieczenia. Truskawki myjemy, a po osączeniu rozkładamy na całej powierzchni ciasta i oprószamy cukrem zmieszanym z odrobiną cynamonu. Z podanych składników przyrządzamy palcami kruszonkę i obsypujemy truskawki. Placek pozostawiamy pół godziny do wyrośnięcia, a potem pieczemy przez ok. 40 minut w temperaturze 180°C. Po wyjęciu z piekarnika placek oprószamy cukrem pudrem albo lukrujemy.
Truskawek nigdy nie moczymy, aby nie straciły smaku i witamin, tylko myjemy pod bieżącą wodą razem z szypułkami, które usuwamy dopiero po umyciu.