Słowniczek pojęć etycznych: Marksistowska wizja człowieka
ks. prof. dr hab. Paweł Bortkiewicz TCHR
Fot.
Tym, co jest charakterystyczne dla marksistowskiej antropologii, jest uznanie, iż człowiek jest istotą przyrodniczą, czyli bytem materialnym. Oznacza to radykalną zależność od przyrody, tak radykalną, że żaden proces nie może spowodować zmian jakościowych, które by ową zależność przekroczyły.
Tym, co wyodrębnia człowieka spośród przyrody jako istotę szczególną,...
Tym, co jest charakterystyczne dla marksistowskiej antropologii, jest uznanie, iż człowiek jest „istotą przyrodniczą”, czyli bytem materialnym. Oznacza to radykalną zależność od przyrody, tak radykalną, że żaden proces nie może spowodować zmian jakościowych, które by ową zależność przekroczyły.
Tym, co wyodrębnia człowieka spośród przyrody jako istotę szczególną, jest „praktyka społeczna”, a zatem – praca, humanizacja przyrody, myślenie i mowa, życie kolektywne. One to tworzą różnicę jakościową między homo sapiens a innymi gatunkami i kategoriami zjawisk.
Odrębność człowieka oznacza zarazem pewne zróżnicowanie między poszczególnymi jednostkami, jak i pewne cechy wspólne całemu gatunkowi. Owe cechy wspólne, czyli „gatunkowa natura” kształtują człowieka jako osobę. Są to takie cechy, jak podłoże biologiczne, elementy natury psychicznej i najistotniejsze – elementy prakseologiczne. Chodzi tu o pewne prawidłowości, wyrażające się w regularności zachowań w podobnych sytuacjach. Pozwalają one nabywać względnie trwałe i zorganizowane właściwości, określające strukturę duchową człowieka i jego relacje do świata zewnętrznego.
Ważną funkcję w marksistowskiej wizji człowieka odgrywa wolność, o tyle trudna, że uwikłana w przeciwieństwo – człowiek jako integralna część przyrody jest zdeterminowany prawami, które nią rządzą, a jednocześnie jest psychologicznie świadomy własnej wolności. Marksizm rozwiązuje ten dylemat przez teorię wolności, która jest samowiedzą człowieka określaną przez jego własne działania.