Słowniczek pojęć etycznych - Trudność realizacji cnoty

Cnota etyczna jest – jak głosili starożytni – wypośrodkowaniem pomiędzy dwoma wadami, z których jedna grzeszy brakiem, a druga nadmiarem. Tak więc, jeśli wadą przez brak jest tchórzostwo, a wadą przez nadmiar – zuchwałość, to cnotą okazuje się być męstwo. Jeśli odpowiednimi wadami są mrukliwość bądź kpiarstwo, to cnotą (czyż dzisiaj niezapominaną?) jest poczucie humoru. Środkiem pomiędzy wadami inercji i wygórowanej ambicji jest zdrowa ambicja.
Ogólne refleksje na temat cnoty warto zakończyć jeszcze jednym odkryciem myśli starożytnej. Myśliciele owej epoki uważali bowiem, że rozpoznanie najlepszego czasu działania (eukairia) oraz tego, gdzie w danej sytuacji leży ów środek, nie następuje na drodze ścisłego rozumowania, lecz intuicyjnie.
„Dlatego to jest rzeczą trudną osiągnąć wysoki poziom etyczny; trudno bowiem we wszystkim utrafić w środek, tak jak znaleźć środek koła jest rzeczą, którą nie każdy potrafi, lecz tylko ktoś, kto się na tym rozumie” – tak właśnie komentował rzecz Arystoteles. Istotnie, próbując rozpoznać i cnotę, i najlepszy czas działania dla jej realizacji, można natrafić na trudność dwojakiej natury. Po pierwsze, chodzi o właściwe rozpoznanie tego, co jest dobre samo w sobie. Po drugie, rzecz w tym, że nie konkretne, wybrane świadomie działanie jest trudne do wykonania, lecz właśnie dobranie właściwej miary, prawidłowe znalezienie środka w danej sytuacji.
Konkluzje starożytnych mogą i dzisiaj przekonywać. Choć wiemy o tym, że wpadanie w skrajności jest czymś złym, to jednak trudno znajdować złoty środek – pomimo analiz racjonalnych, pomimo wydawałoby się rozwiniętej intuicji.