Na osteoporozę, podstępną chorobę kości, cierpi ok. ośmiu milionów Polaków.
Wbrew obiegowym opiniom nie tylko dieta bogata w wapń przeciwdziała rozwojowi tego schorzenia. W numerze 2/2005 PK opublikowaliśmy wyniki badań pokazujące, że spożywanie przez kobiety po menopauzie pokarmów bogatych w potas, takich jak banany, pomidory czy cytrusy, zapobiega osteoporozie. Według ostatnich doniesień, do poprawy stanu naszych kości może się również przyczynić częste spożywanie czosnku, soi, tranu i orzechów laskowych.

Do najgroźniejszych następstw osteoporozy, czyli stopniowego zanikania tkanki kostnej, należą złamania szyjki kości udowej. Według szacunkowych danych, w Europie bezpośrednie koszty leczenia pacjentów w pierwszym roku po złamaniu wynoszą ok. 30 mld euro rocznie. Fizjologiczny spadek gęstości kości rozpoczyna się po trzydziestym piątym, czterdziestym roku życia. U kobiet proces ten nasila się po menopauzie, gdy zaczyna brakować estrogenów odpowiedzialnych między innymi za przyswajanie wapnia.
Z badań opublikowanych niedawno na łamach "Archives of Internal Medicine" wynika, że kobiety po menopauzie, które spożywają codziennie dużo soi, są mniej narażone na złamania kości. Zawarte w tej roślinie izoflawony mają działanie podobne do żeńskich hormonów płciowych. Zespół prof. Xianglana Zhanga z Vanderbilt University School of Medicine w Nashville przebadał blisko 25 tys. mieszkanek Azji w wieku po menopauzie. Jak wiadomo, dieta mieszkańców tego kontynentu obfituje w produkty sojowe. Ustalono, że biorące udział w badaniach kobiety jadły przeciętnie 8,5 grama białka sojowego na dobę. W czasie czteroletnich obserwacji odnotowano u nich 1770 złamań. Jak się okazało, ryzyko złamań w grupie jedzącej najwięcej soi (ponad 13 gramów białka sojowego na dobę) było o 37 procent niższe niż w grupie jedzącej poniżej 5 gramów. Okazało się również, że spożycie soi zmniejsza ryzyko złamań, zwłaszcza we wczesnym okresie po menopauzie.
Negatywny wpływ niedoboru estrogenów na kości można złagodzić spożywając większe ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. Są one zawarte w tłustych rybach morskich czy orzechach laskowych. Naukowcy, m.in. z Indiana University, po dziesięciu latach badań na samicach szczurów, którym usuwano jajniki, wywołując sztuczną menopauzę, zaobserwowali, że kwasy omega-3 sprzyjają tworzeniu się tkanki kostnej. Natomiast kwasy omega-6, zawarte m.in. w czerwonym mięsie, przyczyniają się do utraty masy kostnej. Samice były na diecie, która zawierała różne proporcje kwasów tłuszczowych omega-6 do kwasów omega-3. Po dwunastu tygodniach okazało się, że samice, w których diecie było pięć razy więcej kawasów omega-3 od kwasów omega-6, miały znacznie większą gęstość kości niż zwierzęta z innych grup, gdzie stosunek ten nie był tak korzystny.
Naukowcy ze Szwajcarii zaobserwowali prowadząc badania na szczurach, że jeden ze składników czosnku - peptyd nazywany w skrócie GPCS, przeciwdziała utracie związków mineralnych z komórek tkanki kostnej tych gryzoni. Zdaniem badaczy podobny efekt może występować także u ludzi. Trudno jednak jaszcze ocenić, jak dużo czosnku musielibyśmy spożywać, by osiągnąć efekt terapeutyczny.
Osteoporozy nie da się całkowicie wyleczyć. Farmakologicznie proces ten można tylko zwolnić lub zatrzymać. Dlatego tak ważna jest profilaktyka. Oprócz diety warto do niej włączyć także ćwiczenia fizyczne. Od wczesnej młodości należy uprawiać sporty. Udowodniono, że ćwiczenia fizyczne regularnie wykonywane w młodym wieku korzystnie wpływają na budowę kości. Gęste, mocne kości, na które zapracowaliśmy w młodości, nawet osłabione w starości przez osteoporozę, nie będą się łamać.