Mowa o członkach Zakonu Szpitalnego Świętego Jana Bożego, nazywanych też bonifratrami lub dobrymi braćmi – jak tłumaczy się na polski tę łacińską nazwę – braćmi szpitalnymi, braćmi miłosierdzia czy po prostu miłosiernymi. Mnisi tego zgromadzenia założonego w 1540 r., oprócz ślubów czystości, ubóstwa i posłuszeństwa, składają także ślub szpitalnictwa. Tym samym przyjmują posłanie Chrystusa, aby w posłuszeństwie swoim przełożonym służyć chorym i potrzebującym, aż do poświęcenia własnego życia.
Miłosierdzie w praktyce
Początek bonifratrom dał Portugalczyk Jan Ciudad. Zanim nadano mu przydomek „Boży”, przez 30 lat wiódł raczej hulaszcze i tułacze życie, m.in. jako żołnierz, a później wędrowny księgarz. Wszystko zmieniło się 20 stycznia 1539 r. Wówczas 44-letni Jan słuchał w Grenadzie słynnego kaznodziei Jana z Ávila, obecnego świętego i doktora Kościoła i doznał duchowego nawrócenia. Wówczas, do głębi skruszony, zaczął tak głośno błagać Boga o miłosierdzie dla siebie, że uznano go za obłąkanego i odesłano do szpitala królewskiego. Surowe warunki tam panujące i sposoby leczenia chorych psychicznie spowodowały w Janie głęboką przemianę i wskazały drogę wyznaczoną mu przez Boga. Przez następne 13 lat swojego życia służył chorym i odrzuconym przez świat, prowadząc w Grenadzie przytułek, a następnie szpital, które sam finansował dzięki poznanym darczyńcom. Zmarł w 1550 r. w opinii świętości, wyczerpany trudami pracy. W 1630 r. został beatyfikowany, a 19 października 1690 r. kanonizowany. W 1886 r. papież ogłosił św. Jana Bożego patronem chorych i szpitali, a w 1930 r. – patronem pielęgniarek i pielęgniarzy.
Po śmierci Jana Bożego grono osób, które towarzyszyło mu za życia i pomagało w opiece nad chorymi, zaczęło myśleć o nadaniu ram kościelno-prawnych wspólnocie, którą tworzyli. I tak powstało nowe zgromadzenie, zatwierdzone przez papieża w 1572 r. W 1600 r. zakon miał 51 szpitali na terenie Hiszpanii i Italii. W XVII w. bonifratrzy byli już obecni w wielu krajach europejskich oraz Nowego Świata, m.in. w Ameryce Południowej i Środkowej oraz na Filipinach. Na początku XIX w. kongregacja hiszpańska bonifratrów na skutek przemian politycznych, tzw. rządów masonów i wojny domowej, straciła część domów i uległa rozproszeniu. Na mocy rządowego dekretu z 1835 r. skasowano część bonifraterskich placówek w Europie i na świecie, a w 1850 r. przestała istnieć. Również we Włoszech nowe rządy masońskie przejęły wszystkie szpitale dobrych braci.
Odradzanie się zakonu w Europie i na świecie rozpoczęło się na przełomie XIX i XX w. Teraz bonifratrzy obecni są w ponad 50 krajach (nawet w Chinach) na wszystkich kontynentach, posiadając 155 placówek w Europie, 27 w Ameryce, 3 w Afryce, 2 w Australii i kilka w Azji. Poszczególne klasztory prowadzą różnorodną działalność apostolską, m.in. szpitale, hospicja, domy pomocy społecznej, jadłodajnie dla ubogich, apteki czy ośrodki interwencji kryzysowej. Wynika ona z duchowości bonifratrów zakorzenionej w miłosierdziu Bożym, z którego płynie praktyczne działanie: pomoc chorym, ubogim, opuszczonym, bezdomnym i prześladowanym. Obecnie zgromadzenie liczy około 1100 braci noszących czarne habity (w czasie pracy zakładają białe), wśród których jest też 129 kapłanów i 1 biskup. Przez blisko pół wieku działalności dało ono Kościołowi 4 świętych, 97 błogosławionych i 2 sługi Boże.
Wielkopolski Marysin
Tradycja zakonna podaje, że pierwszym bonifratrem, który stanął na ziemi polskiej, był brat Gabriel hrabia Ferrara, który przybył z Wiednia, aby ratować zdrowie króla Zygmunta III Wazy. Jego interwencja lekarska była na tyle skuteczna, że wdzięczny za wyleczenie król poparł inicjatywę mieszczan krakowskich, aby bonifratrów sprowadzić do Polski. Pierwsza fundacja powstała w 1609 r. przy ul. św. Jana w okolicy krakowskiego rynku. W 1812 r. bracia przenieśli się do dzielnicy Kazimierz, do klasztoru potrynitarskiego, gdzie są do dziś. Szczególna ofiarność bonifratrów zaznaczyła się podczas licznych w XVII w. epidemii i wojen, kiedy bracia służyli nie tylko ludności cywilnej, ale także na wielu polach walki, czy to w czasie potopu szwedzkiego, czy podczas wyprawy króla Jana III Sobieskiego pod Wiedeń.
Kres rozwojowi Zakonu Szpitalnego na ziemiach polskich położyły rozbiory, kiedy to z 16 klasztorów i szpitali, 13 uległo kasacie. Pozostały jedynie klasztory w Krakowie i Zebrzydowicach znajdujące się pod zaborem austriackim. To one w 1922 r. dały początek nowej prowincji polskiej zgromadzenia. Lata II wojny światowej i okres PRL-u znów spowodowały niemal całkowite załamanie się wielowiekowego dzieła miłosierdzia prowadzonego przez bonifratrów. Szpitale zostały upaństwowione, a zakonnicy, odsunięci od posługi chorym, sporadycznie pracowali tylko w zakładach opieki społecznej oraz prowadzili poradnie ziołolecznicze i apteki. Dopiero po 1989 r. zgromadzenie zaczęło odzyskiwać swoją własność – szpitale w Krakowie, Łodzi, Katowicach, Wrocławiu czy w wielkopolskim Marysinie.
Marysiński konwent, jedyny na terenie archidiecezji poznańskiej, powstał w 1895 r., aby zgodnie z zamysłem jego fundatora hr. Marcelego Żółtowskiego służyć ludności polskiej, zwłaszcza tej najbiedniejszej. Wkrótce rozrastający się cały czas szpital stał się jednym z najnowocześniejszych obiektów w okolicy Gostynia. W czasie II wojny światowej przejęli go Niemcy, a w 1950 r., wraz z należącym do bonifratrów gospodarstwem rolnym, został upaństwowiony. Do Piasków Marysina bracia powrócili po pół wieku. otwierając tam 31 grudnia 2000 r. na nowo Szpital Zakonu Bonifratrów, a 1 stycznia 2001 r. – Bonifraterski Ośrodek Interwencji Kryzysowej. Z braku funduszy, gruntowny remont szpitala zaczął się dopiero w 2005 r. Rok później rozpoczął on działalność w zakresie rehabilitacji ogólnoustrojowej i pulmonologicznej. Obecnie funkcjonuje pod nazwą Bonifraterskiego Centrum Rehabilitacji pw. św. Benedykta Menni. Centrum to, poprzez które dobrzy bracia znów mogą realizować swój charyzmat niesienia pomocy potrzebującym, uważane jest dziś za jeden z najlepszych ośrodków rehabilitacji neurologicznej w Wielkopolsce.
Zakon Szpitalny Świętego Jana Bożego (OH)
Zgromadzenie w sieci: www.bonifratrzy.pl
Dom Zakonny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa i Bonifraterskie Centrum Rehabilitacji pw. św. Benedykta Menni w Piaskach
os. Marysin 1, 63-820 Piaski
tel. 65 571 96 11
e-mail: konwent@marysin.com.pl
www.marysin.com.pl
Promotor powołań
ul. Kosynierów Gdyńskich 61
93-357 Łódź Chojny
tel. 660 482 635
e-mail: promotor@bonifratrzy.pl
www.facebook.com/brattymoteusz