Młodzi pytają o
Czego obrazem są rajskie drzewa?
– W pierwszych jedenastu rozdziałach Księgi Rodzaju zamieszczone jest spojrzenie Izraelitów na przeszłość. Szukali oni odpowiedzi na fundamentalne pytania: skąd wziął się świat, skąd wziął się człowiek, skąd na świecie jest zło itp. Wyżej wymienione fragmenty Biblii tzw. prehistoria biblijna w sposób niefilozoficzny, ale obrazowy odpowiadają na te egzystencjalne zagadnienia.
Ubierając to w szatę literacką, autor natchniony przedstawia stworzenie świata z niczego oraz to, że wszystko, co zostało stworzone było dobre. Bóg po stworzeniu człowieka umieszcza go w miejscu szczęścia, czyli ogrodzie Eden. Dla Izraelitów miejsce obfite w wodę i roślinność niewątpliwie jawiło się jako coś szczęśliwego.
Bóg uczynił człowieka szczęśliwym, stawiając mu jednak pewne wymagania. W tym miejscu pojawiają się dwa drzewa o tajemniczych, alegorycznych nazwach: Drzewo Życia i Drzewo Poznania Dobra i Zła. Być może jest to jedno drzewo o dwóch różnych nazwach, niemniej jednak zerwanie owocu z tego drzewa ma pozbawić człowieka szczęścia. Oba te dwa drzewa możemy przyrównać do głosu sumienia, bariery danej od Pana Boga, której przekroczenie powoduje nieszczęście w życiu człowieka.
Człowiek dzięki swojej wolności może wybierać między złem a dobrem. Jednak pierwsi ludzie, ulegając szatanowi i zrywając owoc, nie stali się mądrzejsi, inteligentniejsi, lepsi, ale sprowadzili na siebie wiele nieszczęść. Również dzisiaj postępowanie człowieka, przekraczające bariery etyczne, np. w dziedzinie eksperymentów medycznych, skutkuje szeregiem tragicznych konsekwencji. O zachowanie odwiecznych praw natury w nauce zabiegał szczególnie Jan Paweł II.
Dlaczego w sztuce przedstawia się rajskie drzewo jako jabłoń?
– W języku łacińskim, który obowiązywał przez wieki w Kościele, słowo malum oznacza zarówno zło, grzech, kłopot, jak i jabłko. Toteż artyści, często z braku wiedzy, skrótowo przedstawiali owoce z drzewa jako jabłka. Bliższa prawdy zawartej w Starym Testamencie jest żydowska menora – świecznik, który symbolizuje Drzewo Życia jako mądrość i życiodajną moc Boga.
Z ks. prof. dr hab. Bogdanem Poniżym, kierownikiem Zakładu Nauk Biblijnych Wydziału Teologicznego UAM rozmawiali: Szymon Puchalski i Patryk A. Nachaczewski