Słowniczek liturgiczny: Co to jest patena?

PATENA – (łac. patere, miska) - naczynie liturgiczne zazwyczaj w kształcie talerzyka, przeznaczone dla konsekrowanej Hostii. Powinna być wykonana, przynajmniej w swym wnętrzu, ze szlachetnego, niekorodującego metalu (złoto lub srebro). Dawniej miała kształt dużej tacy lub talerza, na którym umieszczano konsekrowany Chleb. Chleb ten bardziej przypominał zwykły, żydowski chleb przaśny (tzw. macę), dlatego zajmował więcej miejsca niż dzisiejsza hostia. Patena ma zebrać i chronić przed profanacją cząstki Najświętszego Sakramentu. Po Komunii Świętej jest puryfikowana, czyli oczyszczana za pomocą wody i puryfikaterza z cząstek konsekrowanego Chleba. Zachowały się świadectwa historyczne pochodzące z początku IV w. o używaniu w liturgii pateny.

– Są trzy rodzaje paten:
patena kielichowa – płaska, okrągła, na niej kładzie się hostię, którą kapłan ukazuje wiernym w czasie konsekracji, a potem łamie i spożywa,

patena głęboka – do niej wkłada się komunikanty dla wszystkich uczestników liturgii, symbol przypominający, że cały lud Boży spożywa z jednego chleba,

patena komunijna – tacka trzymana przez ministranta w czasie Komunii św. podawanej do ust; kształtem przypomina patenę kielichową, posiada specjalny uchwyt.

Dawniej liturgia w patenie i kielichu widziała symbol nowego grobu Pańskiego, ponieważ składano na nich Najświętsze Ciało i Krew. Przypominają także Wieczernik i pierwsze przeistoczenie, którego dokonał w Wielki Czwartek Jezus Chrystus.