Wpisując w wyszukiwarce internetowej hasło „centrum/ośrodek Jana Pawła II”, nie odnajduje się, wbrew pozorom, tylko instytucji zajmujących się dziedzictwem zmarłego papieża. Można też znaleźć odnośniki do stron internetowych ośrodków wypoczynkowych czy kompleksów sportowych, bibliotek i wielu innych instytucji. Choć Jan Paweł II był fanem sportu i zapewne lubił czytać książki, to nie te miejsca powinny być jako pierwsze kojarzone z jego pontyfikatem. W tej różnorodności warto szukać instytucji, które wybrały papieża na swojego patrona z powodów ideologicznych, a nie wizerunkowych. Niektóre z nich działają już kilka lat, inne dopiero powstają i rozwijają działalność, ale wszystkim warto się przyglądać i kibicować ich aktywności, bo „wykonują kawał dobrej roboty”.
Centralnego centrum brak
Misją wszystkich centrów jest dokumentowanie i upowszechnianie nauczania Jana Pawła II, choć każde robi to na swój sposób. Trudno wybrać jedno, które miałoby pełnić najważniejszą funkcję. Istnieją dwa duże ośrodki – warszawski i krakowski. – Z Krakowem papież był związany jeszcze jako początkujący ksiądz, a potem biskup. Tam wychodził swoje ścieżki, ale z Warszawą wiązały się również wspaniałe, choć inne wspomnienia, dlatego dobrze, że działają dwa ośrodki – zauważa ks. dr Cezary Kostro, prezes zarządu Centrum Jana Pawła II w Lublinie. Nie chodzi o budowanie opozycji między nimi, ale należy zauważyć, że są różne. Centrum Jana Pawła II „Nie lękajcie się!”, które powstaje na terenie tzw. Białych Mórz w krakowskich Łagiewnikach, ma kontynuować działalność istniejącego od 1995 r. Instytutu Jana Pawła II. Z tym centrum powiązanych jest też kilka innych ośrodków, m.in. Instytut Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II, Ośrodek Badań nad Myślą Jana Pawła II i Ośrodek Dokumentacji i Studium Pontyfikatu Jana Pawła II. Choć centrum jeszcze faktycznie nie rozpoczęło działalności, już teraz plasuje się jako najważniejszy w Polsce i na świecie ośrodek żywej pamięci o osobie i posłudze papieża Polaka. O taki status mogłoby się też ubiegać warszawskie Centrum Myśli Jana Pawła II. Jego działania są skupione na obszarach: naukowo-edukacyjnym, popularyzatorskim, archiwalnym. Centrum współpracuje z władzami m.st. Warszawy, które najzdolniejszym uczniom przyznaje stypendia im. Jana Pawła II. Kładzie też szczególny nacisk na współpracę i kształcenie młodzieży i chce być miejscem spotkań osób zainspirowanych pontyfikatem polskiego papieża. Główne założenia warszawskiego centrum są jednak zbieżne z krakowskim – chce ono łączyć osoby zainteresowane pontyfikatem Jana Pawła II, zachowywać jego dziedzictwo i popularyzować to, co robił za życia.
Mniejsze, ale wartościowe
Do dwóch najważniejszych swoją cegiełkę dokładają też lokalne i regionalne ośrodki, bo jak podkreślają osoby z nimi związane, każdy ma własne doświadczenia związane z papieżem, jego życiem i pielgrzymkami i każde może dołożyć się do wspólnie budowanego dzieła. Jednym z nich jest Centrum Jana Pawła II przy parafii rzymskokatolickiej pw. Opatrzności Bożej w Gdańsku. Choć wyrosło ono z inicjatywy budowy pomnika Jana Pawła II, zawiązanej w 1998 r., obecnie stara się realizować różne projekty. Choć pomnik powstał, to kolejne inicjatywy były podejmowane, aż w końcu parafianie zawiązali przy parafii pw. Opatrzności Bożej na Zaspie Stowarzyszenie „Moja Wspólnota”, którego głównym celem jest prowadzenie Gdańskiego Ośrodka Dokumentacji Nauczania Papieża Jana Pawła II. Ideą ośrodka jest dokumentacja pontyfikatu oraz studium i pogłębienie nauczania Ojca Świętego, co wyraża się w realizacji różnych inicjatyw o charakterze naukowym, kulturalnym, religijnym i charytatywnym. Na liście zadań stowarzyszenia widnieją również działania, niekoniecznie kojarzące się z postacią papieża Polaka. W rzeczywistości mają się one przyczyniać do budowania ładu społecznego, którego zwolennikiem był przecież Jan Paweł II. Wśród nich są m.in. wspieranie inicjatyw zmierzających do likwidacji barier architektonicznych dla osób niepełnosprawnych, prowadzenie działań zmierzających do tworzenia i utrwalania wartości kulturowych i historycznych miejsc kultu i miejsc pamięci narodowej, wspieranie działań integracyjnych w społecznościach lokalnych, a nawet wspieranie inicjatyw ekologicznych. Stowarzyszenie organizowało już m.in. wystawy fotograficzne i filatelistyczne i obecnie, w związku ze zbliżającą się beatyfikacją, przygotowuje kolejne. Ponadto, w kościele parafialnym właśnie wmontowywane są witraże upamiętniające poszczególne papieskie pielgrzymki. We wszystkie inicjatywy chętnie angażują się parafianie, z czego zadowolony jest ksiądz proboszcz.
Działają lokalnie
Również inne mniejsze centra – m.in. gliwickie i lubelskie – zostały uruchomione jako forma dokumentowania obecności papieża w tych miejscach. W pierwszym przypadku to forma upamiętnienia wizyty Jana Pawła II w 1999 r. na gliwickim lotnisku, a w drugim – obecność Ojca Świętego na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim jako wykładowcy. Centrum zostało uruchomione w październiku 2003 r. Swoją siedzibę ma w nim m.in. Gliwicki Ośrodek Dydaktyczny Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego. W założeniu twórców centrum, ma ono być „pomnikiem, który będzie wciąż przypominał wielkie wyzwanie Ojca Świętego, do nas skierowane, do poznawania, umiłowania prawa Bożego – prawdy Bożej – na drogach naszego życia”.W 2009 r. rozpoczęła się również budowa Ośrodka Kultury i Opieki Medycznej im. Jana Pawła II. Poza częścią sakralną znajdzie się w nim również sala konferencyjna.
Natomiast lubelskie centrum, po śmierci abp. Józefa Życińskiego, który był jego inicjatorem, czeka na dalsze wskazówki od nowego pasterza archidiecezji. To jednak nie powstrzymuje osób zaangażowanych w jego działalność od kontynuacji pracy. Centrum Jana Pawła II w Lublinie organizuje bowiem katechezy i wykłady papieskie, w trakcie których młodymi ludźmi wypełnia się spora hala sportowa. W tym roku centrum szykuje się również na obchody Dnia Papieskiego równolegle z przygotowaniami do beatyfikacji Jana Pawła II. – Po tych wydarzeniach będziemy mogli ocenić skalę zaangażowania społecznego w projekt centrum i decydować o kolejnych jego celach – ocenia ks. dr Cezary Kostro.
Jest on jednak przekonany, że takie centrum w Lublinie jest potrzebne, bo jak zaznacza, każde miasto czy region ma swoje „prywatne” wspomnienia związane z Janem Pawłem II i może je dokumentować oraz pokazywać na różne sposoby. Podobną opinię wyraża proboszcz parafii pw. Opatrzności Bożej z Gdańska: – Rzeczywiście tych centrów jest w Polsce sporo, ale uważam, że spełniają odpowiednio swoją funkcję i nadane im imię Jana Pawła II nie jest pustym sloganem. W takich projektach, jak w wielu branżach, liczy się lokalność. Wierzę, że właśnie w różnorodności jest nasza siła – podsumowuje.