19 września w siedzibie Włocławskiego Towarzystwa Naukowego odbyło się spotkanie autorskie z historykiem dr. Bogdanem Ziółkowskim, połączone z promocją jego książki zatytułowanej „Tajne nauczanie i konspiracyjna działalność kulturalna na Kujawach wschodnich i w ziemi dobrzyńskiej (powiat lipnowski) w latach 1939-1945”, wydanej przez Oficynę Wydawniczą „Lega”.
Na początku spotkania Bogdan Ziółkowski przybliżył istotę i mechanizmy tajnego nauczania pod okupacją niemiecką, określając je m.in. jako walkę o dusze. Kontynuowanie pracy w realiach wojny nauczyciele uważali za swój patriotyczny obowiązek i nakaz czasu. Uczniowie zaś traktowali naukę z obowiązkowością i zapałem. Ponieważ powszechna była świadomość niemieckich planów całkowitego wynarodowienia Polaków, konspiracyjne nauczanie uznano za akt oporu i jedną z form walki z okupantem. Wszelkie formy uczestnictwa w nim Niemcy karali torturami, śmiercią lub wysłaniem do obozu koncentracyjnego. Karali wykładowców i uczniów; sankcje dotyczyły również ich rodzin, a nawet właścicieli mieszkań, w których odbywały się lekcje. Mimo terroru i trudności wynikających z zasad konspiracji, tajne nauczanie było nieodłącznym elementem rzeczywistości polskiej lat 1939-45; także na Kujawach i ziemi dobrzyńskiej.
Mówiąc o pracy nad książką dr Ziółkowski nie ukrywał, że jej napisanie byłoby niemożliwe bez pomocy, tj. relacji uczestników tajnych kompletów. Książka składa się z czterech rozdziałów, w których przedstawione są formy organizacyjne tajnego nauczania i działalności kulturalnej; zawiera też listy nazwisk nauczycieli prowadzących tajne komplety, nazwiska i relacje uczniów, materiały ikonograficzne. Archiwalia pochodzą z dwudziestu ośrodków, m.in. z Włocławka, Bydgoszczy, Torunia, Gdańska, Warszawy i Łodzi.
* * *
Bogdan Ziółkowski (ur.1952 r. w Unisławiu) jest absolwentem historii na UMK w Toruniu. Stopień doktora nauk humanistycznych uzyskał w 1992 r. w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych w Warszawie. Pracuje w Wyższej Szkole Humanistyczno-Ekonomicznej we Włocławku. Do jego zainteresowań należy historia regionu w XIX i XX w, a zwłaszcza dzieje konspiracji Polskiego Państwa Podziemnego na terenie Kujaw Wschodnich i ziemi dobrzyńskiej. Jest autorem wielu książek oraz 160 publikacji naukowych, popularnonaukowych, biogramów i recenzji.