Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny we Wrocławiu odbył się w dniach od 25 maja do 1 czerwca 1997 r. Hasłem były słowa „Eucharystia i wolność”. Było to jedno z najważniejszych wydarzeń religijnych w życiu Europy Środkowo-Wschodniej, odbudowującej już wówczas swoją tożsamość po pół wieku zniewolenia moralnego i politycznego, wynikającego z narzuconej siłą ideologii marksistowskiej.
Ekumeniczny Wrocław
Papież Jan Paweł II wybrał Polskę na miejsce kongresu dlatego, że w tej części świata szczególnie żywy jest kult eucharystyczny i że właśnie tutaj rozpoczął się proces odnowy społeczno-moralnej tej części Europy. Na miejsce wydarzenia wybrano Wrocław, który leży niejako na pograniczu Wschodu i Zachodu, w centrum Europy Środkowo-Wschodniej, gdzie przenikały się wpływy kultury zachodniej i wschodniej, gdzie istnieje stolica jednego z najstarszych biskupstw tego regionu, które zbliżało się wówczas do milenium, a z którego wyrosło wiele innych diecezji w Czechach, Niemczech i Polsce, co świadczy o dynamizmie Kościoła na tych terenach zarówno w historii, jak i w najnowszych, powojennych czasach.
Nie bez znaczenia był też w tej perspektywie jedności ekumeniczny charakter tego miasta, w którym znajduje się pięć katedr różnych wyznań chrześcijańskich. Obok tego ekumenicznego aspektu kongresu Jan Paweł II zwrócił uwagę na te jego cele, które związane są z rozwojem kultu eucharystycznego w świecie. Zachęcał do refleksji nad zasadniczym tematem kongresu, co pozwoliłoby „rozpoznać zjawiska i czynniki, które w różnych realiach lokalnych uniemożliwiają lub utrudniają swobodne korzystanie z autentycznej wolności. Wyrażał nadzieję na dawanie konkretnego świadectwa o tym, że wiara w Chrystusa – Eucharystię oraz pobożność eucharystyczna dostosowana do współczesnych norm liturgicznych mogą uczynić człowieka naprawdę wolnym wobec różnorakich presji oraz nowych form bałwochwalstwa, które chcą zapanować nad sumieniami”.
Eucharystia centrum życia chrześcijanina
Program kongresu, osnuty wokół jego zasadniczego tematu „Eucharystia i wolność”, skonstruowany był w ten sposób, że każdy z jego kolejnych dni miał własny motyw przewodni. Temat pierwszego dnia brzmiał: „Wolni w spotkaniu z Chrystusem”. W czasie Mszy św. kard. Angelo Sodano, legat papieski, podkreślił w homilii, że obecność Chrystusa w Eucharystii jest najwspanialszym przejawem obecności Chrystusa wśród ludzi. Wolność chrześcijańska, w której „człowiek odnowiony przez Chrystusa unika zła i czyni dobro już nie jako sługa przymuszony nakazem Pana, ale jako syn przynaglany miłością”, powinna przejawiać się także w budowaniu wiarygodności życia religijnego przez oparte na nim zaangażowanie na rzecz wolności, solidarności i sprawiedliwości społecznej. Hasłem drugiego dnia kongresu była „Wolność dzieci Bożych”, trzeci koncentrował się na zagadnieniu „Świadkowie prawdy i wolności”, czwarty na problematyce „Wyzwolenia z grzechu”. Szczególnie wyjątkowy charakter miał piąty dzień kongresu, przypadający w uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa. Podczas procesji, która przeszła ulicami Wrocławia do katedry, rozważano temat „Eucharystia źródłem wolności”. Szóstego dnia kongresowi towarzyszyło hasło „Chrystus wyzwala i jednoczy”. Dzień ten poświęcony był podsumowaniu dotychczasowego przebiegu nabożeństw, wykładów i konwersatoriów oraz przygotowaniom do modlitwy w intencji jedności chrześcijan.
Podstawowym przesłaniem kongresu, opartym na katechezie wolności rozważanej w perspektywie Misterium Eucharystii, miało być przeniknięcie sposobu myślenia i działania ludzi tworzących społeczeństwa. Podsumowując tematykę kongresu, warto przypomnieć, że koncentrowała się ona wokół prawdy o grzechu, który prowadzi do zniewolenia człowieka. Prawdziwa wolność rodzi się zaś z wiary i chrztu pokonujących grzech. Z Eucharystii czerpiemy moc do osiągnięcia i zachowania prawdziwej wolności. Dzięki Chrystusowi, z którym najpełniej łączymy się w Eucharystii, możemy poznać pełnię wolności. Eucharystia wyzwala nas z grzechów i od nich zachowuje, jeśli przystępujemy do niej z miłością, wiarą, pokorą i prawdziwą wolą przemiany oraz świadomością udziału w krzyżu Zbawiciela. Eucharystia ma więc także aspekt pedagogiczny, najpełniej wychowuje do wolności w jej pozytywnym znaczeniu jako zdolności do wyboru i czynienia dobra oraz otwarcia się na solidarność z drugim człowiekiem.
Chrystus źródłem wolności
W dwóch ostatnich dniach 46. Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego wziął udział Ojciec Święty Jan Paweł II. Uczestniczył, wspólnie z duchowieństwem, w adoracji Najświętszego Sakramentu w katedrze wrocławskiej. Powiedział wtedy m.in., że wszyscy „razem pragniemy dać wyraz naszej głębokiej wierze w Eucharystię i naszej gorącej wdzięczności za eucharystyczny pokarm”.
1 czerwca papież Polak uroczyście zakończył kongres podczas Statio orbis – Mszy św., której przewodniczył w centrum Wrocławia. Wygłoszona homilia była katechezą o wolności rozważanej w perspektywie tajemnicy Eucharystii. Nawiązując do prawdy o Eucharystii jako centrum życia Kościoła oraz niedawnych doświadczeń Europy Środkowo-Wschodniej, stał się w imieniu Kościoła „głosicielem Ewangelii wolności”. Prawdziwa wolność – podkreślił – zawsze musi mieć odniesienie do dobra. „Prawdziwą wolność – mówił – mierzy się stopniem gotowości do służby i do daru z siebie. Tylko tak pojęta wolność jest prawdziwie twórcza, buduje nasze człowieczeństwo, buduje więzi międzyludzkie. Buduje i jednoczy, a nie dzieli!”.
46. Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny we Wrocławiu starał się odkryć Chrystusa Zbawiciela i Ewangelizatora w jednym szczególnym aspekcie – jako najwyższe źródło wolności i prawdziwego wyzwolenia. Problematyka ta jest niezmiennie aktualna. Zjawisko wolności ludzkiej, społecznej i politycznej i jednocześnie kryzys wolności stanowią dla Kościoła poważne wyzwanie również dzisiaj.
Modlitwa 46. Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego we Wrocławiu
Wszechmogący, Wieczny Boże, który wyzwoliłeś nas z niewoli grzechu, zbawiając człowieka przez miłość ofiarniczą Twojego Syna; daj nam tak sprawować, adorować i żyć Najświętszą Eucharystią, abyśmy napełnieni Duchem Świętym godnie używali otrzymanej wolności. Niech Prawda, Dobro i Miłość Twoja pomogą nam w pokoju przybliżać Kólestwo Boże na ziemi: między narodami, w naszych rodzinach, zakładach pracy, pośród chorych, wątpiących, nie znających Ciebie, który jesteś prawdziwą Wolnością. Przez naszego Pana, Jezusa Chrystusa, który w Duchu Świętym nieustannie jednoczy nas z Tobą na wieki wieków. Amen.