Wspominał Ksiądz, że pierwsze kontakty z włocławskimi Romami nawiązał przy okazji wizyt duszpasterskich. Jak przebiegają odwiedziny kolędowe w romskim domu?
– W związku z tym, że Romowie często zmieniają miejsce zamieszkania, nie zawsze wiedzą, że w parafii jest kolęda. Nie można przez to prowadzić dla nich kartoteki parafialnej. Jeśli są w domu, to gościnnie przyjmują kapłana. Wspólnie się modlimy, opowiadają o swoim życiu rodzinnym. Rozmowy na temat praktyk religijnych nie przynoszą rezultatów, bowiem nie czują potrzeby stałego praktykowania.
Katechizm Kościoła Katolickiego naucza, że najlepszym środkiem umocnienia chrześcijan w wierze są pozostawione nam przez Chrystusa sakramenty. W jakim zakresie Romowie korzystają z sakramentów?
– Największą wagę przywiązują do chrztu św. Dla Romów ważne jest, że dzięki temu sakramentowi dziecko będzie szczęśliwe, błogosławione, pod opieką Boga. Romski chrzest jest specyficzny; nie mogę wymagać od chrzestnych zaświadczenia z parafii, bowiem nie zawierają oni małżeństw sakramentalnych i takie zaświadczenie nie będzie im wystawione. W takiej sytuacji pytam rodziców, czy osoba wybrana na rodzica chrzestnego jest porządnym człowiekiem. Wiem, że przykładają dużą troskę do właściwego wyboru chrzestnych. Niektóre dzieci romskie przystępują do Pierwszej Komunii Świętej; przeważnie te, które uczą się w Szkole Podstawowej nr 14 we Włocławku oraz wnuki Romów z naszej parafii, które mieszkają za granicą. Przywożą zaświadczenie o katechizacji i korzystają z sakramentu w parafii Najświętszego Zbawiciela. Trzeba zaznaczyć, że Romowie, którzy przystąpili do Komunii św., żywią wielki szacunek do Najświętszego Sakramentu.
Skoro Romowie nie zawierają małżeństw sakramentalnych, to w jaki sposób regulują tę sferę życia?
– Romowie zawierają małżeństwa w młodym wieku przed radą starszych. W taki sam sposób można je rozwiązać. Najlepszy wiek do zawierania małżeństw przez romskie dziewczęta to 12–13 lat; czystość ciała dziecka i młodej dziewczyny jest przez Romów wysoko ceniona. Bywają też małżeństwa mieszanie. Małżonek spoza społeczności musi przyjąć obyczaje i normy romskie. Wesele jest huczne; przy tego typu uroczystościach Romowie są bardzo emocjonalni. Ucztują też przy chrzcinach i pogrzebie. Gdy się wypłaczą, jest czas na muzykę i tańce. Ta radość jest formą okazywania szacunku zmarłemu. Kilka lat temu jedna z par romskich obchodziła złote gody. Odprawiłem Mszę św. w ich intencji, zostałem zaproszony na dalszą część uroczystości. Za stołem siedzieli mężczyźni, kobiety były w kuchni, a dzieci biegały po domu. Wchodzący goście składali małżonkom życzenia po romsku, jubilatkę całowali w policzek, a jubilata w rękę. Gospodarz dziękował każdemu, przyjmował prezent i zapraszał na poczęstunek. Toasty spełniano według romskiego zwyczaju, z jednego kieliszka. Nie używano talerzy i sztućców. Bardzo mnie tam uszanowano jako duszpasterza.
Wspomniał Ksiądz o radosnej uczcie z okazji pogrzebu. Jakie inne tradycje związane z pożegnaniem zmarłego obserwuje duszpasterz Romów?
– Jest to zawsze pobożny pogrzeb. Uczestnicy zjeżdżają się z różnych stron Europy i świata. Charakterystyczne dla romskiej pobożności jest okazywanie zewnętrznej rozpaczy po zmarłym. Doświadczyłem tego, m.in. spotkawszy przypadkowo moich romskich parafian w szpitalu. Okazywali w ten sposób ból po śmierci wnuka. Na swój sposób, ale głęboko wierzą w życie wieczne i chcą je zapewnić zmarłym. Zawsze proszą kapłana, by towarzyszył eksporcie zmarłego z domu do kościoła. Romskie kobiety pobożnie uczestniczą w Mszy św. pogrzebowej. W ich kulturze modlenie się na pogrzebie w kościele to powinność kobiet. Mężczyźni włączają się w ceremonie na cmentarzu. Romowie zamawiają Mszę św. za zmarłych: zjeżdżają się na nie całe rodziny.